In de Volkskrant van 21 april staat een artikel van verslaggever Patrick van IJzendoorn over het aftreden van de Britse minister van Justitie Dominic Raab, die vorige week opstapte “na beschuldigingen van pestgedrag”. Patrick van IJzendoorn woont al twintig jaar in Londen en schrijft altijd interessante stukken over het Verenigd Koninkrijk, maar zijn lange verblijf in Londen laat zijn sporen na op de kwaliteit van zijn Nederlands.
Kijk je even mee?
Een mooi voorbeeld van verengelsing van het Nederlands van Van IJzendoorn is deze zin: “Het onderzoek concludeert dat ik, voordat de klachten werden ingediend, niet op de hoogte werd gesteld van bepaalde gedragingen.” Het is een vertaling, vermoedelijk van Van IJzendoorn zelf, van de volgende zin die Dominic Raab op 21 april in een reactie in de Britse krant The Telegraph schreef: “The inquiry concluded that I had not been notified of any particular conduct, before formal complaints were submitted, [nor had anyone suggested my behaviour could amount to bullying.]”
Wat is hier aan de hand?
Wat opvalt, is het begin van de Nederlandse zin: “Het onderzoek concludeert…” In het Engels is het heel gebruikelijk om niet-menselijke dingen bij wijze van spreken menselijk te laten handelen, maar in het Nederlands doen we dat veel minder. Dat wil overigens niet zeggen dat deze vorm nooit voorkomt in het Nederlands, want bijvoorbeeld “Het onderzoek laat zien…” is heel gebruikelijk, maar “Het onderzoek vertelt…” of “Het onderzoek zegt…” klinkt vreemd in het Nederlands, terwijl het in het Engels heel normaal is om “The inquiry says…” te gebruiken.
Verbazingwekkend
“Het onderzoek concludeert…” klinkt dus heel Engels, maar wie schetst mijn verbazing toen ik bij mijn speurtocht op internet nog meer voorbeelden van bovenstaande constructie tegenkwam:
- Het onderzoek concludeert dat scholen nauwelijks een ‘mobieltjesbeleid’ hebben dat het gebruik van de apparaatjes reguleert.
- Het onderzoek concludeert dat Irak in 2003 militair geen enkele bedreiging vormde.
- Het onderzoek concludeert dat er nog veel te verbeteren is op dit gebied …
- Het onderzoek concludeert dat dit het gevolg is van een onbewust beeld dat …
- Het onderzoek concludeert dat er in zekere zin sprake is van een historische traditie.
De eerste twee voorbeelden komen uit Volkskrant-artikelen uit 2011 en 2016 en je zou dus kunnen denken dat de redactie van deze krant helemaal geen moeite heeft met de constructie, maar de andere drie komen respectievelijk van de website van het Expertisecentrum Voedingsmiddelenindustrie, uit een bestuurlijk stuk van het College van B&W van Den Haag en uit een inleiding van een scriptie.
Wat vind jij?
Is “Het onderzoek concludeert …” nu wel of geen acceptabel Nederlands? Kunnen wij in het Nederlands niet-menselijke onderwerpen net zo makkelijk menselijke handelingen laten verrichten als in het Engels? Is dit het zoveelste voorbeeld van de toenemende invloed van het Engels op onze taal? Wat vind jij?
Het is zeker geen acceptabel Nederlands. Het is heel makkelijk goed te vertalen als “Uit het onderzoek blijkt …” of inderdaad “Het onderzoek laat zien …”. Het ergste is dat veel mensen het vaak niet eens herkennen als een letterlijke vertaling uit het Engels. Dit geldt ook voor “een beslissing maken”. Je ‘neemt’ een beslissing. Ben bang dat het vechten tegen de bierkaai is uiteindelijk …
Ik kom het heel vaak tegen in de tijdschriftartikelen die ik redigeer. Ik verander het, maar vraag me soms af of het geen achterhoedegevecht is.
Hoi Rian,
Ik zeg graag: Het is vechten tegen de bierkraan! Ik kwam die uitdrukking lang geleden eens tegen en ik dacht: Die hou ik erin!
Jazeker, vertaald Engels komen we steeds vaker tegen, zoals in: een mysterie of geheim ‘ontrafelen’. Of: ‘missen’ in de zin van ‘ontbreken’. Jan miste op de verjaardag van Piet. ‘Missen’, in de zin van: Marie miste Joop heel erg. Dit ‘missen’ is in het Nederlands overgankelijk.
Ik lees Taalpraat vandaag en ik blijf haken merk ik, maar niet alleen achter het beschreven (ver)taalfenomeen.
“Het onderzoek concludeert…” klinkt dus heel Engels, maar wie schetst mijn verbazing toen ik bij mijn speurtocht op internet nog meer voorbeelden van bovenstaande constructie tegenkwam”..
Ik begon te twijfelen of het hier niet zou moeten zijn:”wat schetst mijn verbazing”? Het gaat hier toch over een taalfenomeen(een object) en niet over een persoon?
Maar dit onderwerp is vast al eens behandeld door Taalpraat. Of moet ik mij nu zorgen maken over mijn eigen kennis van het Nederlands, dacht ik bij het lezen?
Inmiddels weet ik beter:
In Van Dale Hedendaags Nederlands en de Dikke Van Dale komen ‘Wie schetst mijn verbazing’ en ‘Wat schetst mijn verbazing’ allebei voor. De Dikke Van Dale noemt de versie met wat “informeel”.
O jee, wat moet het nu zijn in dit Taalpraat geval?
Weer erg leuk om even over na te denken vandaag in ieder geval!
Volgens mij zou het moeten zijn “uit dit onderzoek zou je kunnen concluderen” of “zou geconcludeerd kunnen worden”.
Ook lees je wel eens “uit het onderzoek moet de conclusie getrokken worden dat …..”. Er wordt dus veelal een hulpwerkwoord gebruikt.
Goed opgemerkt. Als Nederlandse vertalers in Engeland hebben we hier ook steeds mee te kampen. Een van onze collega’s merkte laatst op dat we moeten proberen bij onze vertalingen als ‘the guardians of the Dutch language’ op te treden wat betreft het vermijden van Engelse termen en anglicismen, maar het probleem is dan natuurlijk wel dat de Nederlanders in Nederland zelf vaak de voorkeur geven aan Engelse uitdrukkingen. Ik denk vaak, als ik bv. naar NPO Radio 1 luister en iemand weer een Engels zinnetje door het Nederlands hoor gooien, van ‘Zo, kan dat tegenwoordig zomaar?’ Toch is dat niets nieuws: zelfs in mijn jeugd gebruikten we al Engelse woorden om een beetje ‘cool’ te doen, het is nu alleen in grotere mate. Daar zou je ook weer een boek over kunnen schrijven, Marcel!
Bedankt voor alle reacties. En Aletta: eind mei verschijnt er een ander boek van mijn hand. Ik houd de spanning er nog even in.
In de Volkskrant van 6 mei: “Een Israëlische studie uit 2022 suggereert dat vrienden meer op elkaar lijken qua lichaamsgeur dan mensen die elkaar niet kennen.” Een interessant inzicht, maar het begin van de zin is toch echt ‘Nederengels’. Ongelofelijk dat niemand bij de krant hier iets aan heeft gedaan.