“Koel Brittannië”

Dat is de titel van een boek van Patrick van IJzendoorn, correspondent van de Volkskrant en De Groene Amsterdammer, dat vorig jaar is verschenen. Het is een prettig geschreven verzameling artikelen over het Verenigd Koninkrijk en de Britse moderne geschiedenis, cultuur en volksaard. Interessante titel ook, omdat IJzendoorn lijkt te spelen met letterlijk vertalen.

Invloed van het Engels
De letterlijk vertaalde (en grappig bedoelde) titel van het boek is geen incident, als ik het zo mag zeggen. Van IJzendoorn woont al sinds 2003 in Londen en dat is te merken aan zijn Nederlands. Het is een geval van “waar je mee omgaat, raak je mee besmet”. De invloed van het Engels dat hij elke dag om zich heen hoort en ziet, laat duidelijk sporen na in zijn moedertaal. Een paar voorbeelden uit het begin van het boek. De anglicismen heb ik gecursiveerd:

* Deze van oudsher industriële wijk naar het Olympisch Park wordt perceel bij perceel veroverd door modieuze bedrijfjes, van boetiekjes tot bierbrouwerijen. (blz. 47)
* Wat de topbankiers vooral gehaat maakt is dat ze zich nooit hebben verantwoord en dat de rest van de maatschappij, die toch wel bleek te bestaan, de scherven mocht oprapen. (blz. 50)
* In deze boeken werkt hij de premisse uit dat het de morele taak van een bankier is om een oogje te houden op de publieke zaak. (blz. 51)

Aanstrepen
Ik weet niet hoe het u vergaat als u dit soort dingen leest, maar ik pak er dan meteen een potlood bij en begin te strepen. En in dit boek viel heel wat te strepen:

* Door zijn bekendheid verwierf Dickens veel maatschappelijke invloed. ‘Hij zette de agenda in die tijd,’ zegt John Drew, een Dickensdeskundige die de expositie heeft samengesteld. (blz. 60)
* Er ligt nog voor honderd jaar kool in de grond. (blz. 81)
* Steeds meer kopers breken de namaak-Tudor-villa’s af om iets massiefs neer te zetten, met steeds diepere souterrains. (blz. 90)
* … de flamboyante eigenaar, de miljonair Malcolm Chamberlain, portretteerde zichzelf op een website als een ‘Directeur van Lol en Plezier’. Zijn voorkeur? ‘Bondage, discipline en hoge hielen.’ (blz. 133)

Hierboven gaat het om door het Engels beïnvloede woorden en uitdrukkingen. In de volgende twee voorbeelden gaat om grammatica:

* … die leidden tot de tijdelijke invoering van een driedaagse werkweek en de val van de Conservatieve regering waarin Margaret Thatcher een minister was. (blz. 78)
* Een combinatie van smeuïge onthullingen en plagerige kostschoolhumor kenmerkt het satirische blad [Private Eye] dat in 1961 was opgericht. (blz. 316)

In de eerste zin is het lidwoord een voor minister een typisch anglicisme. Hetzelfde geldt voor was in de tweede zin, waar je is zou verwachten.

Moedertaalverlies
De moraal van dit verhaal: zelfs een professionele taalgebruiker als Patrick van IJzendoorn kan stukjes van zijn taalgevoel verliezen. Taal is overal en voert een guerrillaoorlog tegen elke expat. De druk van de taal van het land waarin je woont en actief bent, is zo groot dat je niet altijd meer beseft dat je taalintuïtie je soms in de steek laat. In Koel Brittannië is dat Van IJzendoorn vrij vaak overkomen. Eigenlijk had een goede Nederlandse bureauredacteur daar wel iets aan moeten doen.

5 reacties op “Koel Brittannië”

  1. Jan Klerkx zegt

    Leuke voorbeelden. Helemaal met je eens dat een redacteur hier iets aan had moeten doen. De auteur kun je het niet echt kwalijk nemen dat hij wordt beïnvloed door zijn talige omgeving, dit in tegenstelling tot (in Nederland wonende) Nederlanders die het hebben over het ‘adresseren’ van een kwestie…

  2. Astrid den Besten zegt

    Mooie verzameling, Marcel!
    Maar, goed nieuws: ik las vanochtend in ‘de Volkskrant’ dat er in Nederland in ieder geval strenger toezicht komt op het Engels als studietaal; misschien helpt dat wat.
    Daar zet onze minister van Onderwijs zich voor in, Ingrid van Engelshoven (what’s in a name). Zij zegt in dat kader haar best te hebben gedaan een ‘gebalanceerde’ brief te schrijven. Ik wacht de ontwikkelingen met spanning af …

  3. Marcel Lemmens zegt

    Ha, ha. ‘Gebalanceeerde brief’. Ik zag het vanochtend ook en kon een glimlach niet onderdrukken.

    Bedankt voor jullie reacties, Astrid en Jan!

  4. Patrick van IJzendoorn zegt

    Beste Marcel

    Dank voor deze verhandeling! Ik doe zo mijn best om anglicismen te voorkomen, maar het bijna niet te doen! De fouten die je aangeeft, die zal ik in ieder geval niet meer maken.

    Hartelijks!

    Patrick van IJzendoorn

    ps. Op een anglicisme zul je niet betrappen: het woord ‘historie’, dat een plaag is geworden in Nederland

  5. Pingback: Menselijk Engels | Taalpraat

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *