Al ruim 40 jaar lees ik elke dag de Volkskrant. Dat doe ik met heel veel plezier, ook al heb je voor het nieuws tegenwoordig eigenlijk geen krant meer nodig. Gelukkig biedt de krant veel meer dan alleen nieuws. Ik lees bijvoorbeeld heel graag bepaalde columns, enkele vaste rubrieken, opiniestukken en achtergrondartikelen. Dat ik een trouwe Volkskrantlezer ben, zal je waarschijnlijk niet verbazen, omdat ik vaak voorbeelden van opvallend taalgebruik uit deze krant gebruik. Vorige week zag ik ook weer een paar voorbeelden van vreemd taalgebruik die ik je niet wil onthouden.
Pragmatisch
Zaterdag 7 januari las ik een artikel over het ‘gedoe’ rondom de verkiezing van de Republikein Kevin McCarthy als voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Pas na vijftien stemrondes lukte het hem om die verkiezing te winnen. Dat wist de redactie van de Volkskrant overigens nog niet op het moment dat de krant werd gedrukt. In het artikel staat dit: “Kevin McCarthy is een pragmatisch man die gemakkelijk met alle winden meewaait.” Pragmatisch? Ik weet niet hoe jij het ziet, maar voor mij is pragmatisch een positief geladen woord. Dat botst in mijn ogen met wat er in de tweede helft van de zin staat: “die gemakkelijk met alle winden meewaait”. En ook met wat er in de alinea vóór de zin hierboven stond: “McCarthy is gebeten door het beest dat hij zelf heeft binnengelaten. Jarenlang danste de Republikeinse fractievoorzitter naar de pijpen van uiterst rechts. Hij heulde met ultra-nationalistische en zelfs radicaal-rechtse kandidaten die weinig ophadden met de democratie.” Ik zou McCarthy dan ook niet pragmatisch noemen, maar opportunistisch.
Huisjesmelker
Een tweede voorbeeld van vreemd taalgebruik zag ik in de krant van vrijdag 13 januari. Het artikel ging over PvdA’er Narsingh Balwantsingh, die is opgestapt als gemeenteraadslid in Rotterdam:
“Balwantsingh bezit 23 woningen en zeker één daarvan is er slecht aan toe… Volgens Balwantsingh heeft hij de griffie van de raad geïnformeerd over al zijn bezittingen. Maar als PvdA’er ligt het bezit van woningen, zeker in deze omvang, gevoelig.”
Tjonge, wat een slordige taal. Ik noem drie dingen:
- Kun je van woningen zeggen dat ze “er slecht aan toe zijn”? Mensen kunnen er slecht aan toe zijn, maar bij woningen ligt het meer voor de hand om te zeggen dat ze bijvoorbeeld “in slechte staat (van onderhoud) verkeren”.
- “Volgens Balwantsingh heeft hij…”: is dat geen gekke combinatie? Nu lijkt het alsof Balwantsingh en hij naar twee verschillende personen verwijzen, maar dat is niet zo. Natuurlijker zou in mijn ogen bijvoorbeeld zijn: “Balwantsingh heeft de griffie van de raad naar eigen zeggen over al zijn bezittingen geïnformeerd” of “Balwantsingh zegt/beweert de griffie van de raad over al zijn bezittingen te hebben geïnformeerd”.
- “Maar als PvdA’er ligt het bezit van woningen…” Dit is net zo’n vreemde zin als ik in de laatste blog van 2022 heb besproken. De grammatica klopt simpelweg niet. Nu lijkt het alsof “het bezit van woningen” een PvdA’er is en dat is natuurlijk klinkklare onzin.
Ik lees de Volkskrant echt heel graag, maar er mag wel wat kritischer naar de taal worden gekeken. Kwaliteitskranten moeten kwaliteit leveren.
Ik merk dat ik, sinds ik Taalpraat volg, thuis bij het lezen van die andere nationale kant, het NRC, het taalgebruik kritischer onder de loep leg. Bewust bezig zijn met taalgebruik is gewoon erg leuk, en is tegelijkertijd ook een instrument om de inhoud van een tekst beter tot je door te laten dringen. En dát is weer handig als je later de inhoud ervan wilt delen met iemand anders in je omgeving.
En voor wat betreft het taalgebruik in het Volkskrantartikel:
“als PvdA’er” zou wat mij betreft dan, “voor een PvdA’er” worden.
En..
Hoe komt het dat ik door de formulering van onderstaande zin uit het artikel, de idee krijg dat de schrijver het Litouwse gezin verantwoordelijk maakt voor de slechte staat van het huis dat zij bewonen?
“Balwantsingh bezit 23 woningen en zeker één daarvan is er slecht aan toe: een Litouws gezin woont in een al jaren niet onderhouden huis vol met schimmel”.
Het doet er toch helemaal niet toe wie er wonen?
Of overdrijf ik nu mijn kritische taalblik??
De laatste fout is wel het ergst, vind ik. Nummer 1 van het stukje over de huisjesmelker is voor mijn gevoel nog wel acceptabel. Het is waar dat je dat zegt over mensen en het is ook waar dat jouw alternatief meer voor de hand ligt. Maar iemand mag de vrijheid nemen de dingen op een iets verrassender manier te formuleren en een dier of een ding menselijke eigenschappen toe te dichten. Ben natuurlijk wel benieuwd of de schrijver ook de bedoeling had om dat te doen. Dat denk ik dan weer niet ….
Ik vrees dat je verwachtingen van het taalniveau van de gemiddelde (Volkskrant-)journalist veel te hoog liggen. Ik verzamel al een tijdje een bepaald type eigenaardigheden. Daaronder:
Er is geen ontkomen aan: ook de mindere tijdrijder die in etappekoersen het niet zo nauw neemt in de race tegen de klok omdat het voor hem weinig op het spel staat, moet nu tot in de puntjes verzorgd aan de start verschijnen.
En:
Dat heeft Meraxes niet, en behoort daarom tot een andere familie, de relatief onbekende Carcharodontosauridae …
En:
… het OM die te lage straffen eist….
En:
Hij kreeg te verstaan dat hij er zich niet mee moest bemoeien …
En:
Het is Griekspoor er veel aan gelegen om niet buiten de top-100 van de wereldranglijst te vallen.
Alles uit de Volkskrant. En ik heb meer.
Klein dingetje nog, Marcel. Ik zou zeggen: O, Volkskrant!