Komt niet im Frage

Vorige week las ik een ingezonden brief van iemand die zich opwond over het gebruik van im Frage in het Nederlands. Niet omdat we in het Nederlands een Duitse uitdrukking gebruiken, maar omdat het feitelijk niet klopt. Het is nep-Duits. In het Duits is het immers in Frage. Waar de schrijver van het bericht zich vooral boos over maakte, was dat im Frage ook in de Dikke Van Dale staat. En dat klopt. De vraag is: is dat erg? Ja, dat is erg. Maar ook: nee, dat is niet erg.

Ja, het is erg
Als je in van Dale in Frage opzoekt, word je verwezen naar im Frage. Daar vind je de volgende informatie:

> Duits in Frage
vormvariant in Frage
dat komt niet im Frage
daar is geen sprake van
dat komt nicht im of in Frage

Je gaat dus van de juiste Duitse combinatie in Frage naar wat eigenlijk fout is: im Frage. In Van Dale staat wel dat im Frage afkomstig is van in Frage, maar im Frage wordt niet expliciet als fout Duits aangemerkt. In een grijs verleden heb ik ook Duits gestudeerd en ik lees de laatste tijd juist met heel veel plezier steeds meer Duitse romans. Het is een prachtige taal en ik vind het dan ook tenenkrommend om steeds weer im Frage te zien. Ik vind het dus erg. Maar ja, ik ben maar één van de vele sprekers van het Nederlands.

Nee, het is niet erg
Inderdaad. Het is ook een normale ontwikkeling. Im Frage is voor ons helemaal geen Duits meer. De uitdrukking is afkomstig uit het Duits, is door Nederlanders aangepast en heeft een nieuw jasje gekregen. Het is ingeburgerd, nieuw Nederlands. En als zo veel Nederlanders im Frage zeggen, is dat de nieuwe norm. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom de redactie van Van Dale de uitdrukking in het woordenboek heeft opgenomen.

Wat wel opvalt
Interessant is dat de uitdrukking in het woordenboek bij de ‘i’ staat en niet bij de ‘f’ (de twee woorden worden dus als één geheel gezien) en dat we in het Nederlands de Duitse hoofdletter aanhouden. Nog interessanter: de vaste uitdrukking in het Duits is nicht in Frage kommen. Dus altijd met nicht en altijd met een vorm van kommen. Waarom hebben we niet de hele uitdrukking overgenomen, met alle toeters en bellen? Waarom is het lemma in Van Dale niet niet im/in Frage komen, nicht im/in Frage komen of nicht im/in Frage kommen? Vooral de eerste en tweede optie liggen voor de hand, omdat Van Dale die ook als voorbeelden geeft.

We zijn eigenzinnig
We hebben in het Nederlands allerlei woorden en uitdrukkingen uit andere talen die we naar onze hand hebben gezet. Denk maar aan werkwoorden als downloaden, coachen en linken, die keurig de regels van de Nederlandse werkwoordvervoegingen volgen. We hebben zelfs woorden die uit het Engels afkomstig lijken te zijn, maar die in het Engels helemaal niet – in dezelfde betekenis – bestaan, zoals beamer en oldtimer. We zijn een eigenzinnig volk dat hier en daar dingen oppikt en vervolgens helemaal zijn eigen gang gaat. Dat geldt ook voor de taal: we jatten en lenen erop los, gebruiken alleen wat we nodig hebben en passen er onze eigen taalregels op toe. Logisch, toch? Mopperen op weeffoutjes komt niet im/in Frage.

6 reacties op Komt niet im Frage

  1. Linda Seewald zegt

    Genóten van deze column. En over deze -> we jatten en lenen erop los, gebruiken alleen wat we nodig hebben en passen er onze eigen taalregels op toe. <- we zijn net mensen!
    Mooie uitsmijter ook!

  2. Frank Hagen zegt

    Dankbaar voor deze column.
    Resteert de vraag:
    Zijn er meer lezers die ‘nicht’ im Frage gebruiken?

  3. Marcel Lemmens zegt Berichtauteur

    Bedankt voor jullie aardige reacties, Linda en Frank. En Frank: zoek in Google maar eens op “nicht im Frage” site:nl. Dan vind je een aantal mooie voorbeelden van dit gebruik op Nederlandse websites. Bijvoorbeeld deze uit het AD (over Pechtold): ,,Maar op een gegeven moment kwam Els Borst langs op mijn werkkamer. Ze wilde niet eens een kopje thee, en zei meteen: ‘Jouw vertrek naar Utrecht is nicht im Frage, de partij heeft je nog nodig.’ Het interessante is dat de combinatie ‘nicht im Frage’ vaak cursief of tussen aanhalingstekens staat. Blijkbaar voelt de uitdrukking toch nog vreemd aan. Bovendien is het in dit voorbeeld niet ‘komt nicht im Frage’ maar ‘is nicht im Frage.’ Laten we maar zeggen dat het gebruik van im Frage nog niet heel stabiel is.

  4. Claire Singleton zegt

    You learn something new every day! (Or should that be “I” learn something new every day?) 🙂 Thanks!

  5. Oscar Behrens zegt

    Mooi stukje. Een extra argument voor het gebruik van ‘im Frage’ kan misschien van fonologische aard zijn. De klankcombinatie is waarschijnlijk voor ons gemakkelijker te vormen dan .

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *