Een paar jaar geleden schreef ik al over kokende aardappels en de constatering dat die niet bestaan. Het water kookt. Niet de aardappels. Toch zeggen we met alle gemak dat de aardappels, rijst, pasta of groenten koken. Niemand die daar zijn of haar wenkbrauwen bij fronst. Ik blijf het wonderlijk vinden. Dat dat kan.
Noord-Korea en de VS
Deze week weer een mooi voorbeeld van eenzelfde soort beeldspraak in een kop op nos.nl: “Noord-Korea en VS willen elkaar opnieuw ontmoeten”. Letterlijk genomen, kan dat natuurlijk helemaal niet. De twee landen zullen elkaar nooit ontmoeten. De grenzen kunnen niet verschuiven en een ontmoeting tussen beide landen is sowieso niet mogelijk. Het gaat hier om twee vertegenwoordigers van Noord-Korea en de VS. Om preciezer zijn om Kim Jong-un en Donald Trump, de twee leiders van die landen. Dat staat ook in de eerste zin van het stuk op nos.nl: “De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un en de Amerikaanse president Trump gaan elkaar waarschijnlijk opnieuw ontmoeten.” Veel duidelijker, maar ook veel te lang voor een kop!
Heel gewoon
De stijlfiguur heet metonymie. En om te laten zien dat het een heel gebruikelijke vorm van beeldspraak is, geef ik nog een paar voorbeelden uit hetzelfde artikel:
* Het Witte Huis omschrijft de brief als “warm” en “heel positief”.
* De twee landen spraken af dat Noord-Korea zich committeert zich aan “de volledige denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland” en dat beide landen naar een “blijvende en stabiele” vrede streven.
* En atoomwaakhond IAEA vorige maand uitte “zijn ernstige bezorgdheid” over de situatie in Noord-Korea, omdat er geen aanwijzingen zijn dat het land gestopt is met zijn atoomprogramma.
Het Witte Huis kan helemaal niets omschrijven, de twee landen zelf kunnen niets afspreken en de atoomwaakhond IAEA kan niets uiten. En toch kan het. Mooi, hè?
en hoe zit het dan met “gekookte” (of gebakken, gebraden of wat ook) aardappels? Die moeten dan toch gekookt hebben, of gekookt (geworden) zijn….
kokend van woede is waarschijnlijk ook zo’n soort metonymie…
Bedankt voor je reactie, Annelies. In het geval van ‘gekookte aardappels’ gaat het om het resultaat van een proces: aardappels die in water zijn gekookt. Bij ‘kokend van woede’ gaat het wel om beeldspraak, maar niet om metonymie. Bij metonymie gaat het (volgens Wikipedia) om “een bepaalde stijlfiguur waarbij je niet rechtstreeks zegt wat je bedoelt, maar een woord gebruikt dat daarmee te maken heeft”. Bij ‘kokend van woede’ en bijvoorbeeld ook ‘bruisend van energie’ gaat het volgens mij om een vergelijking.
“We krijgen regelmatig klachten over het ontbreken van wc’s op het spoor,” aldus de ombudsman voor beter openbaar vervoer Annemarie den Toom. ?