Koffie zetten heeft het veld moeten ruimen voor koffie maken. Maar dat is maar een van de vele voorbeelden van de opmars van het ‘combinatiewoord’ maken.
Test
Eerst een testje. Welke werkwoorden verwacht u op de puntjes?
- Het is duidelijk dat we verdere stappen moeten …
- Ga je de deur uit? Vergeet dan niet de gordijnen dicht te …
- Wat voor beslissing heb je …
- Hoeveel overwinningen heeft hij … ?
De werkwoorden die bij mij het eerst opkomen, zijn ondernemen/zetten, doen/trekken, genomen en behaald. Bij u ook?
Maakbaar
Vergelijk die woordcombinaties nu eens met de volgende voorbeelden. Het zijn overigens allemaal gesproken voorbeelden uit tv-uitzendingen van de afgelopen weken:
- Het was nodig om deze stap te maken. (Iemand van het Nationaal Ballet in DWDD, 6 februari)
- Ze heeft een enorme stap gemaakt. (Schaatscoach Marianne Timmer over medaillewinnares Margot Boer, Olympische Spelen, 11 februari)
- … dat we verdere stappen gaan maken (minister Kamp in Nieuwsuur, 14 februari)
- Lekker handig om de gordijnen niet dicht te maken. (Presentator Twan Huys in Nieuwsuur, 28 jan)
- Hij maakt heel goede beslissingen. (Trainer Dwight Lodeweges van FC Cambuur in Studio Sport, 26 januari)
- … op het moment dat je zo’n overwinning maakt … (oud-politicus Bram Peper in de tv-documentaire De dag dat Pim Fortuyn won, 13 januari)
Het zijn zo maar een paar, puur toevallig verzamelde voorbeelden die getuigen van de opmars van maken. Als je even op internet snuffelt, vind je bijvoorbeeld ook diverse voorbeelden van een suggestie maken en een beschrijving maken van iets of iemand. Waarschijnlijk zijn er nog veel meer te vinden.
Lekker makkelijk
Het einde van het succesverhaal van maken lijkt nog lang niet in zicht. Lekker makkelijk toch dat je niet meer hoeft te kiezen!
is die opmars niet ook het zoveelste voorbeeld van verengelsen…?
Dat zou kunnen, Annelies (‘make coffee’, ‘make a decision’). Maar ‘een overwinning maken’, ‘stappen maken’ en ‘gordijnen dichtmaken’ zijn volgens mij niet vanuit het Engels te verklaren. Misschien is het laatste bijvoorbeeld beïnvloed door taalgebruik in een dialect.
Kun je overwinningen ook scoren???
Hier wordt gewoon slecht Nederlands gemaakt. Maar wat je zegt: lekker makkelijk.
Voor mij is het een voorbeeld van verdere verloedering/afvlakking van de Nederlandse taal. Het heeft in dit geval niets met Engels te maken, geloof ik. Het komt voort uit gemakzucht.
Als ik iemand zo eigenlijk éenvoudig’hoor spreken, krijg ik het gevoel teweten met wie ik te ‘maken’ heb.
Hopelijk blijft het onderwijs wel op peil. Wat mensen er van brouwen moeten ze zelf weten en dat komt voor hun eigen rekening. In geschreven teksten mag al dat ‘gemaak’ (mijns inziens)gewoon fout worden gerekend.
Die verloedering vond ik ook pijnlijk verbeeld worden door de NOS tijdens het interview met de coach van Jorien ter Mors gisteren (OS14): http://nos.nl/os2014/video/612447-ter-mors-slechtste-nacht-tot-dusver.html. In principe kan de betekenis van de termen al uit de context worden opgemaakt, maar de NOS vindt het nodig om toelichtingen uit Wikipedia en Encyclo bij te voegen. Jammer.
Nog een voorbeeld. Politiek commentator Dominique van der Heyde dinsdagavond in Nieuwsuur over de commissie Stiekem: “Daaruit bleek dat ze niet zo goed het verband konden maken …’
ik ervaar het ook als storend al dat ‘maken’. Wij verbeteren tijdens tv uitzendingen voortdurend de gemaakte taalfouten. Lijkt me wel leuk om daar eens een opname van te maken! Deze verbeteringen komen natuurlijk niet verder dan onze huiskamer.
Of brengt het zitten/staan voor een camera of microfoon bij mensen enige extra spanning met zich mee waardoor de concentratie op het correcte taalgebruik ietwat afneemt? (Behalve bij de NOS-correspondent bij de EU in Brussel, meen ik.)