Europa is in rep en roer door een onvoorspelbare bondgenoot en alle aandacht lijkt uit te gaan naar steun aan Oekraïne, maar de Europese Commissie (EC) werkt ook gewoon door aan andere plannen. Op 26 februari hoorde ik tijdens het NOS Journaal voor het eerst over het zogeheten ‘schone industrie akkoord’ van de EC. Dat werd op die dag gepresenteerd en zo stond het ook in beeld: “schone industrie akkoord”. Wat denk jij als je dit ziet? Voorbeeld van losschrijfziekte?
Engelse ziekte
Wikipedia noemt het losschrijven van samenstellingen als een van de vele voorbeelden van de ‘Engelse ziekte’, de door veel taalgebruikers vervloekte invloed van het Engels op onze taal. Schone industrie akkoord is zo’n voorbeeld van het klakkeloos overnemen van de Engelstalige schrijfwijze; de Engelstalige namen van het plan zijn Clean Industry Deal en Clean Industry Agreement. Maar ja, wat moet je dan? Als je alles aan elkaar schrijft, krijg je een gedrocht van een woord: schoneindustrieakkoord.
Volgens het taalloket van Onze Taal zou je door de klinkerbotsing tussen schone en industrie sowieso een verbindingsstreepje moeten plaatsen (schone-industrieakkoord), maar eigenlijk leest het ook dan nog steeds niet makkelijk. Misschien komt dat ook door de tweede klinkerbotsing, tussen industrie en akkoord.
Alternatief
Is er dan geen alternatief? Jazeker. Er is een handig structureel verschil tussen het Nederlands en het Engels als het gaat om samengestelde namen: de ‘omgekeerde’ volgorde van onderdelen van de samenstelling. In het Engels staat het hoofdwoord van een samengestelde naam gewoonlijk aan het einde van de samenstelling. In Clean Industry Deal is Deal het hoofdwoord; de overige informatie (Clean Industry) staat ervoor. In het Nederlands kun je daarvan maken: Akkoord schone industrie. Dus eerst het hoofdwoord en daarna, in losse woorden, de rest. Dat kan bijvoorbeeld ook bij functienamen, zoals hoofd personeelszaken, en namen van wetten en verordeningen, zoals Wet bescherming persoonsgegevens en Algemene verordening gegevensbescherming (General Data Protection Regulation).
Advies
Mijn eerste advies: vermijd complexe samenstellingen zoals schone-industrieakkoord. Het is vaak een geworstel met de spelling (los of vast; met of zonder streepje) met als resultaat een monsterlijk lang woord. Mijn tweede advies: denk meer vanuit de structurele mogelijkheden van het Nederlands en laat je niet (mis)leiden door de Engelse woordvolgorde. Het Nederlands is een rijke taal en doet niets onder voor het Engels. Er is meer mogelijk dan je denkt.
Die ‘Engelse ziekte’ heerst al lang en zal niet verdwijnen, maar het zijn vaak luie journalisten die constructies als ‘schone industrie akkoord’ introduceren zonder zich te bedenken dat het Nederlands best een goede oplossing heeft met precedenten als ‘Hoofd personeelszaken’. Voortreffelijk advies, Marcel, dank je wel.
Mooie heldere uitleg Marcel!