Over de invloed van het Engels op het Nederlands is al ontiegelijk veel geschreven. Ook op Taalpraat heb je geregeld over dit onderwerp kunnen lezen. Vaak gaat het over woorden die vertaald of onvertaald uit het Engels worden overgenomen, maar die verbazen mij meestal niet meer. Veel interessanter vind ik de sluipende invloed op onze taal. Ik geef je twee voorbeelden.
Het geluk van Limburg
Ik lees op dit moment Het geluk van Limburg (2015) van Marcia Luyten. Het is een fantastisch boek dat een verhelderend beeld geeft van de recente geschiedenis van Limburg en de invloed van mijn, kerk en staat op de Limburgse bevolking. Een van de personages in het boek is Tineke Habets. Zij is de moeder van de Limburgse cabaretier, acteur en zanger Jack Vinders. Tineke groeide op in armoede. Toen zij jong was, was er bijvoorbeeld geen geld om schoenen te kopen. Die maakte haar stiefvader, die mijnwerker was, zelf. Marcia Luyten schrijft: “Van de mijn nam hij stukken afgedankte transportband mee, waaruit hij schoenen sneed voor Tineke en haar broers en zussen. Dat is: voor de zes van de twintig broers en zussen die nog thuis woonden.”
Knipperde jij ook een paar keer met je ogen? Niet vanwege het creatieve gebruik van transportband of de grootte van het gezin, maar vanwege “Dat is”? In het Engels is that is (afgekort: i.e.) heel gebruikelijk waar wij dat wil zeggen gebruiken, maar in het Nederlands heb ik het nog nooit gezien. Nu heeft Marcia Luyten lang in het buitenland gewoond, spreekt ze daardoor waarschijnlijk heel goed Engels en zou dat Engels invloed kunnen hebben op haar Nederlands, maar nergens anders in het boek heb ik haar op een anglicisme kunnen betrappen.
Welk ding?
Het tweede anglicisme hoorde ik een paar weken geleden uit de mond van een collega. Een jongere collega. Zijn verbluffende anglicisme lijkt een beetje op het voorbeeld uit het boek van Marcia Luyten. Het tweede deel van de zin die mijn collega uitsprak, herinner ik me niet meer (zo verbaasd was ik), maar hij begon als volgt: “Het ding is …”. Herken je dit? Het is een letterlijke vertaling van “The thing is …”, een in het Engels veelgebruikte inleiding van een zin waarin je iets uitlegt of waarin je je mening geeft.
Jongerentaal
In eerste instantie dacht ik dat “dat is” en “het ding is” twee toevallige zogeheten leenvertalingen waren, maar als je in Google zoekt op “het ding is”, dan vind je bijvoorbeeld een artikel in Trouw (12 april 2023) waaruit blijkt dat de uitdrukking al “een jaar of tien” voorkomt in jongerentaal. Ook Onze Taal vermeldt “het ding is” in een lange lijst met (vermeende) anglicismen. Niets nieuws onder de zon dus. Maar wel wennen, als je geen jongere bent. Ik ben benieuwd of “dat is” dezelfde weg op gaat als “het ding is” en ooit nog eens in de lijst met anglicismen van Onze Taal terechtkomt.
Wat mij betreft valt ‘aan het eind van de dag’ ook in deze categorie. Waar wij gewoon ‘uiteindelijk’ zouden zeggen heeft het Engels een behoorlijk poëtische omschrijving: “Of course I’ll listen to what she has to say but at the end of the day, it’s my decision.” (Cambridge English Dictionary) In het Nederlands klinkt mij dat in het geheel niet poëtisch maar als jatwerk in de oren.