Zondag 1 september meldde nos.nl dat een beloega die mogelijk door Rusland als spion was ingezet, dood was aangetroffen voor de Noorse kust. Het zoogdier droeg “een tuigje om zijn nek” waaraan misschien een onderwatercamera had gehangen. Een spannend spionageverhaal is nooit weg, maar mij gaat het natuurlijk niet om het verhaal, maar om de taal. Specifiek: om enkele verwijzingen naar de beloega, die de naam Hvaldimir heeft gekregen.
Beloega
Wikipedia geeft de volgende beschrijving van beloega: “De witte dolfijn (Delphinapterus leucas), ook wel beloega of witte walvis genoemd, is een tandwalvis, meer bepaald een grondeldolfijn.” Blijkbaar is de beloega een walvisachtige en kun je het dier zowel een dolfijn als een walvis noemen. Oké. Geen probleem.
In het nieuwsbericht van de NOS op 1 september wordt Hvaldimir steeds een dolfijn genoemd, ook al lees ik tegen het einde van het artikel: “Hvaldimir is een samentrekking van het Noorse woord voor walvis en de Russische naam Vladimir.” Toch een walvis dus.
Ook interessant is de geuzennamen die de NOS Hvaldimir geeft: ‘spionage-beloega’ en ‘Russische spionage-dolfijn’. In een artikel op nos.nl op 14 november 2019 was het nog een ‘spion-dolfijn’.
Walvisspion
Dan de Volkskrant. Die schrijft op 10 september: “‘Walvisspion’ door ondervoeding om het leven gekomen”. Waar de NOS spion-dolfijn en spionage-dolfijn gebruikt (waarom die streepjes?), kiest de Volkskrant voor walvisspion. Is dat niet vreemd?
Bij spion-dolfijn en spionage-dolfijn is dolfijn het hoofdwoord en zijn spion en spionage nadere omschrijvingen bij dolfijn: een dolfijn die spioneert of die voor spionagedoeleinden wordt ingezet. Duidelijk. Bij walvisspion denk ik eerder aan iemand die walvissen bespioneert dan aan walvissen die zelf spioneren. Dat ik dat denk, heeft deels te maken met het feit dat spionerende walvissen en dolfijnen geen dagelijkse kost zijn, maar komt vooral door de volgorde van de twee delen van het samengestelde zelfstandig naamwoord walvisspion. Spion is het hoofdwoord en bij spion denk ik in eerste instantie aan een mens. Als walvisspion dan naar een dier blijkt te verwijzen, moet je brein twee keer schakelen voordat het kwartje valt. Zeker als dit het eerste woord van een krantenkop is. Niet heel handig, Volkskrant.
Ik denk dat het vooral handig zou zijn als de media een beetje zouden zwijgen over wie of wat voor beesten er allemaal spion zijn!
Wel een mooie blog weer, Marcel!