“De cijfers zijn niet met zekerheid vast te stellen, omdat zowel Oekraïne als Rusland daar geen openheid over geeft. Rusland meldt steevast lagere aantallen, en Oekraïne deelt sowieso geen cijfers over dode en gewonde militairen.” Dit stond vrijdag 18 augustus op nos.nl in een stuk over het aantal militaire slachtoffers in Oekraïne en Rusland. Valt je iets op aan het taalgebruik?
Geen ontkenning
Mij wel: het gebruik van zowel + als + geen. Ik heb er vier jaar geleden al eens over geschreven (toen over zowel + als + niet) en kom er graag nog eens op terug. De woordcombinatie valt me namelijk iedere keer weer op. Waarom? Omdat ik als lezer op het verkeerde been word gezet en dat stoort. Na zowel + als verwacht ik een bevestiging en geen ontkenning.
Voor de duidelijkheid nog een paar voorbeelden die ik van internet heb geplukt om te laten zien wat ik bedoel:
* Zowel TikTok als ons moederbedrijf is geen Chinees eigendom [villamedia.nl]
* Er is dus voor zowel de uitzendkracht als de uitzendonderneming geen verplichting om aan arbitrage door de GCU mee te werken. [abu.nl]
Leesgemak
Heb jij dezelfde ervaring als ik? Bij mij werkt zowel + als + geen als volgt: ik lees de zin en word verrast door het gebruik van geen. Omdat ik verrast ben, moet ik het stuk tekst ervoor nog een keer lezen. Anders begrijp ik de betekenis niet. Het gebruik van zowel + als + geen verstoort mijn leesgemak. Het lezen van nieuwsberichten moet als rijden over glad asfalt zijn en niet als hobbelen over een geitenpaadje.
De oplossing
De combinatie zowel + als + geen (of: niet) is dus verwarrend en kan beter worden vervangen door noch + noch. Bijvoorbeeld:
* Noch Oekraïne, noch Rusland geeft openheid
* Noch TikTok, noch ons moederbedrijf is Chinees eigendom
* Noch de uitzendkracht, noch de uitzendonderneming is verplicht aan arbitrage door de GCU mee te werken.
Vanaf het allereerste woord is duidelijk wat de strekking van de boodschap is. Is dat niet geweldig? Daarom herhaal ik graag mijn pleidooi voor behoud van noch + noch.
Ik was er niet over gevallen, maar je hebt me overtuigd.
Da’s mooi, Astrid.
Ik word door de ontkenning (‘niet’) in het eerste deel van de zin, voldoende voorbereid op een mogelijke herhaling in het verdere verloop van deze zin. Overigens hebben je alternatieven ook mijn voorkeur.
Volledig mee eens, Marcel!