Het Nederlandse Lightyear heeft een moeilijke periode achter de rug. In januari ging deze ontwikkelaar en bouwer van zonnecelauto’s plotseling failliet. In een artikel op nos.nl noemde Lex Hoefsloot van Lightyear het een “ontzettende klotetijd”. Interessante woordcombinatie. Waarom? Ik leg het graag uit.
Hele mooie film
Ken jij ook mensen die hele zeggen en schrijven waar in feite alleen heel grammaticaal correct is? Dat moet wel, want als je goed luistert en leest, hoor je en zie je dit verkeerde gebruik van hele echt overal. Op zich is het overigens niet gek, want het lijkt logisch om hele mooie film, hele grote woning, hele goede resultaten enzovoorts te zeggen, maar feitelijk klopt het niet. Heel is in deze gevallen een bijwoord dat iets van een bijvoeglijk naamwoord (mooie, grote, goede) zegt. Daarom zou het heel mooie, heel grote en heel goede moeten zijn: bijwoord zonder -e + bijvoeglijk naamwoord. Maar ja, twee keer dezelfde vorm klinkt zo lekker en ziet er ook mooi uit.
Ontzettend interessant
Wat heeft dit met ontzettende klotetijd te maken, zul je je afvragen. Welnu, de combinatie lijkt tot op bepaalde hoogte op hele mooie. Oké, ontzettende zegt iets van het samengesteld zelfstandig naamwoord klotetijd en bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord = correct. Ontzettend kan inderdaad als bijvoeglijk naamwoord worden gebruikt (een ontzettende stunt, een ontzettende verbetering), maar ook als bijwoord, zoals in ontzettend interessant, ontzettend mooi en ontzettend sterk. Juist dat dubbele karakter van ontzettend maakt ontzettende klotetijd interessant.
Ontzettend klote
Voor mij heeft ontzettende in ontzettende klotetijd meer een bijwoordelijk dan een bijvoeglijk karakter. Ontzettend hoort gevoelsmatig alleen bij klote en niet bij tijd. Maar we hebben nu eenmaal het woord klotetijd gemaakt en geaccepteerd, ook al zijn er genoeg mensen die klote tijd schrijven, als twee woorden dus. Dat laatste verbaast mij dan weer niet, want daarmee behoud je het bijvoeglijke karakter van klote. Maar goed, als klotetijd één woord is, zoals in de officiële spelling, dan is ontzettende klotetijd gewoon correct. Grammaticaal gezien dan. Gevoelsmatig blijft het bij mij wringen. Bij jou ook?
Voor mij is ‘klote’ geen bijvoeglijk naamwoord, maar een versterkend voorvoegsel. Ik hoop dat je het niet wrang vindt, dat het bij mij wringt.
Bij mij wringt er niets; ik zou “een ontzettend klotetijd” (moet die spatie er dan niet uit?) heel vreemd vinden klinken. Ik vind het wel een hele mooie analyse (I know! Maar zie ook: https://www.vandale.nl/heel-of-hele). Dank weer, Marcel; erg interessant, die Nederlandse taal!
Ik vind ‘ontzettende klotetijd’ ook lekkerder zitten. Idem met ‘heel’/’hele’. Zowel Onze Taal als Van Dale schrijft (schrijven?) dat ze allebei goed zijn, maar dat ‘hele’ wat informeler is. En dan Google natuurlijk: ‘hele’ is in de genoemde voorbeelden (veel) frequenter dan ‘hele’. Lang leve het internet én lang leve de taalvariatie.