Geleende woorden

Een Taalpraatlezer vroeg mij vorige week op LinkedIn wat ik van het woord datagedreven vond. “Een luie leenvertaling”, schreef ik in mijn reactie. Het is een letterlijke vertaling van het Engelse data-driven en daarbij is schijnbaar geen rekening gehouden met wat gedreven eigenlijk betekent. Toch lijken driven en gedreven voldoende op elkaar om het gebruik te rechtvaardigen. Dit is maar één voorbeeld van leenvertalingen uit het Engels. Op nos.nl zag ik onlangs nog twee andere voorbeelden die mijn aandacht trokken.

Recordbrekend
Het eerste voorbeeld is recordbrekend. Het woord wordt al langer gebruikt, maar ik zag het zondag 8 januari weer in een stuk met de kop: “Evacuaties vanwege ‘recordbrekende’ overstromingen in Noordwest-Australië”. Het gaat hier om “een overstroming die eens in de 100 jaar voorkomt, de ergste overstroming die West-Australië in zijn geschiedenis heeft gehad”. In een Australisch bericht heeft heel waarschijnlijk record-breaking gestaan en we kennen al het Nederlandse woord recordbreker, dus waarom niet recordbrekend in het Nederlands? Opvallend is overigens wel dat recordbrekend tussen aanhalingstekens staat. De schrijver van het artikel vond het blijkbaar een twijfelachtige keuze.

Drankrijden
Het tweede voorbeeld is drankrijden: “Meer handhaving en kenniscampagne nodig om drankrijden te voorkomen”, stond in de titel van een stuk op nos.nl op dinsdag 27 december. Ook hier geldt: we kennen in het Nederlands al het woord drankrijder (Van Dale: “chauffeur die rijdt onder invloed”), dus waarom niet drankrijden, dat volgens mij een rechtstreekse vertaling is van het Engelse drink-drive en drink-driving?

Waarom?
Je kunt op verschillende manieren naar dit soort leenvertalingen kijken. Je kunt ze veroordelen en als een knieval voor het Engels beschouwen. Maar je kunt het ook anders zien: het zijn handige, beknopte oplossingen voor langere omschrijvingen. Probeer maar eens één alternatief woord voor recordbrekend te bedenken dat hetzelfde betekent als ‘die/dat voor het eerst (in de 100 jaar) voorkomt’ of ‘waarmee een record wordt gebroken’ en dat makkelijk in een kop kan worden gebruikt. En is het niet zo dat drankrijden korter is dan rijden onder invloed? In die zin is het niet verbazingwekkend dat recordbrekend en drankrijden alleen in de titels staan en in de artikelen zelf niet worden gebruikt. Het gebruik lijkt dus vooral te zijn ingegeven door efficiency, om maar eens goed Nederlands woord te gebruiken. Datagedreven vind ik overigens (nog steeds) een luie leenvertaling. Wat is er mis met datagestuurd (als je data als Nederlands woord accepteert)?