Hoe vergeetachtig ben jij?

Heb je weleens het gevoel dat je geheugen je in de steek laat en je woorden en uitdrukkingen vergeet? Nou, dan kan ik je geruststellen: dat is geen enkel probleem. Het overkomt iedereen. Je hebt veel meer taal in je hoofd opgeslagen dan je beseft, maar sommige dingen liggen simpelweg wat dieper in je brein verscholen dan andere. Daardoor heb je niet altijd alles paraat. En voor dingen die we spontaan moeten onthouden, hebben we maar heel weinig geheugencapaciteit.

Kort en lang
Als je het over ‘geheugen’ hebt, moet je een onderscheid maken tussen het kortetermijngeheugen en het langetermijngeheugen. Waar je langetermijngeheugen je kan verrassen met woorden en uitdrukkingen die je misschien in een ver verleden hebt geleerd en waarvan je niet wist dat je ze nog kende, verrast het kortetermijngeheugen je vooral met de beperkingen ervan. Het langetermijngeheugen is ongekend groot en bij iedereen anders, dat wil zeggen anders qua inhoud en anders qua omvang. Het kortetermijngeheugen is bij iedereen even klein. Iedereen kan gemiddeld zo’n zeven ‘dingen’ tegelijkertijd onthouden. Dat wil zeggen dat je zeven stukjes informatie voor een paar seconden, en zeker niet langer dan een paar minuten, kunt onthouden. Dat is heel weinig en juist daarom zijn mensen weleens gefrustreerd over hun geheugen: “Ik kan niks meer onthouden”. Toch is dat niet iets waar je je zorgen over hoeft te maken. Iedereen onthoudt in die zin heel weinig en daar is niets aan te doen.

Vergeten
Een voorbeeld uit de eigen praktijk. Als ik boodschappen moet doen, maak ik bijna altijd een boodschappenlijstje. Niet als het om twee of drie dingen gaat, maar wel als het er meer zijn. Die twee of drie dingen kan mijn kortetermijngeheugen wel aan. Meestal. Maar als ik voor het weekend boodschappen doe, heb ik altijd een boodschappenlijstje nodig. Als ik weet welke gerechten ik wil maken, scharrel ik door de keuken en de voorraadkast om te kijken wat ik allemaal nog in huis heb en wat ik nog moet kopen. Ik weet niet hoe het met jou is, maar ik kan dan niet eerst alle ingrediënten proberen te onthouden en ze pas daarna opschrijven. Dat moet in stapjes gebeuren. Telkens een paar dingen in mijn kortetermijngeheugen opslaan en meteen opschrijven om daarna aan een nieuwe reeks te kopen producten te beginnen en die weer opschrijven. Even een paar dingen onthouden en dan het werkgeheugen weer wissen, is dus heel normaal. Wat overigens bij mij ook normaal is, is dat ik dan ondanks mijn boodschappenlijstje toch nog dingen vergeet mee te nemen, maar dat is een ander verhaal.

Niet vergeten
Dingen vergeten is heel normaal. Wat ook normaal maar tegelijkertijd heel wonderlijk is, is dat je heel veel taal met gemak uit je geheugen opdiept. Sta je weleens stil bij het feit dat je betrekkelijk snel kunt lezen? Of dat je bij wijze van spreken zonder na te denken heel gemakkelijk gesprekken in je eigen taal kunt voeren en zinnen met de meeste verrassende woorden kunt formuleren? Ik weet zeker dat je in de teksten die je leest, vaak woorden en uitdrukkingen tegenkomt die je heel lang niet hebt gezien en gebruikt en toch herkent en begrijpt. Ik weet ook zeker dat je in je gesprekken niet over elk woord hoeft na te denken en dat je zelfs woorden en uitdrukkingen gebruikt waarvan je niet wist dat je die kende. Dat is het magische van je langetermijngeheugen. Dat is een schatkamer van de taal die je in je hele leven hebt opgebouwd, bijvoorbeeld door veel te lezen. Meestal kun je de kluisjes in die schatkamer moeiteloos openen. Op andere momenten moet je even zoeken naar de sleutel. Die sleutel vind je overigens niet altijd meteen en in een enkel geval pas na een paar uur of een paar dagen.

Het komt goed
Maak je dus geen zorgen als je (weer eens) iets vergeet. Soms heb je gewoon zo veel andere dingen aan je hoofd dat je kortetermijngeheugen is overbelast. Moet je je dan wel zorgen maken over dingen die je eerder hebt geleerd en altijd wel wist, maar nu bent vergeten? Welnee. Dat kan gebeuren. Je langetermijngeheugen is zo groot en zo complex dat je simpelweg niet altijd alles paraat kunt hebben. Troost je met de gedachte dat wat je op een bepaald moment dacht vergeten te zijn, je ooit wel weer eens te binnen schiet: “Nu weet ik weer hoe het heet…”.

6 reacties op Hoe vergeetachtig ben jij?

  1. Martin Haster zegt

    Geheugen is een vreemd iets. Dat besef ik me elke dag weer opnieuw. 40Jaar geleden door een een ongeluk een geheugen-handicap opgelopen. Veel dingen van voor het ongeluk kwamen niet of gedeeltelijk terug in herinnering. Veel ook niet. Grote verbazing bijvoorbeeld over een foto waarbij ik mijzelf zie waterskiën. Dat was echt helemaal weg uit mijn hoofd. Maar omdat je daar dan zo over loopt na te denken wel herinneringen over hoe raar het keukenkastje in het vakantiehuis er uitzag. Geheugen bestaat uit kastjes waarvan sommige deurtjes dicht blijven en sommige spontaan open gaan op de raarste momenten.
    Overigens is leuk om te weten dat geuren heel diep in je geheugen blijven zitten. Een fijne, of juist vieze, geur doet je vaak meteen herinneren aan waar of bij wie je dat de eerste keer hebt geroken.

  2. Louis zegt

    Dit stuk geeft een goed inzicht, Marcel.
    Geheugen (kort, lang en middel) is altijd ook sterk context gerelateerd.

  3. Annelies Steenbrink zegt

    Leuk artikel, Marcel, bedankt! Wat mij ook verbaast is de associaties die met name muziek in je geheugen kan oproepen. Dat je bijvoorbeeld bij een bepaald liedje meteen weet in welke periode dat een hit was omdat toen juist …. gebeurde. Zoals bepaalde liedjes ook met bepaalde mensen of plaatsen zijn verbonden, ook al is het lang geleden.

  4. Frank Hagen zegt

    Zonder pen en papier kan ook een knoop in de zakdoek leggen het geheugen ondersteunen.

  5. A. Helmus zegt

    Ik sluit mij aan bij dhr. Parr. Zeer geruststellend dit fenomeen nog ‘n keer zo duidelijk uitgelegd te krijgen.
    Tijdens werkzaamheden met mensen met NAH, Niet Aangeboren Hersenletsel, werd ik soms pijnlijk, en vaak leerzaam, geconfronteerd met de gevolgen van hersenletsel voor het werkgeheugen en korte-en lange termijngeheugen. Zelf hang ik, 59 jaar oud en in goede gezondheid, regelmatig een notitie op de koelkastdeur.
    Maar veel mensen die last hebben van de gevolgen van hersenletsel kunnen zelfs, na veel trainen en oefenen met taalgebruik, nieuwe hersenverbindingen aanmaken.
    Je zou dit in verband met dit onderwerp misschien zelfs inwendige boodschappenlijstjes kunnen noemen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *