Twee anti-helden

In de papieren versie van de Volkskrant van 30 april stonden op één pagina twee artikelen over twee verschillende soorten anti-helden: Boris Becker en Sywert van Lienden. Twee oplichters, zou je ook kunnen zeggen. Dat is ook meteen de belangrijkste overeenkomst tussen de twee. In de artikelen viel mij ook iets anders op.

Sywert van Lienden
Het artikel over Van Lienden bevat alleen de verwijzingen Sywert van Lienden, Van Lienden en hij. Omdat Van Lienden de boel samen met twee compagnons bedonderde, wordt ook diverse keren met Van Lienden en zijn partners, de drie mannen en Van Lienden en zijn compagnons naar hem verwezen. Opvallend is dat de verwijzingen heel neutraal zijn. Misschien ook wel logisch. De journalisten die het artikel hebben geschreven, kunnen er immers van uitgaan dat iedere lezer wel voldoende over Van Lienden weet.

Boris Becker
In het artikel over Boris Becker is dat heel anders. Becker is vergane glorie, een held uit vervlogen tijden. Ken je Boris Becker niet? Hij is een voormalige tennisster en was ooit de jongste winnaar van het tennistoernooi op Wimbledon. Tegenwoordig staat hij vooral bekend als oplichter. Daarom is hij onlangs veroordeeld tot 2,5 jaar cel. In het Volkskrantartikel valt op dat er op verschillende manieren naar Becker wordt verwezen, dus in plaats van Boris Becker, Becker of hij:

  • Tennislegende Becker moet de cel in (titel)
  • De jongste winnaar van Wimbledon ooit hield tijdens een faillissement in 2017 honderdduizenden ponden verborgen voor zijn curatoren.
  • De Duitser was in de problemen gekomen door een onbetaalde lening…
  • De 54-jarige Becker betrad de rechtszaal hand in hand met zijn vriendin…
  • De winnaar van zes grandslamtitels voerde tijdens het proces als verdediging aan…
  • Daarnaast constateerde [de rechter] dat er bij de tenniskampioen geen sprake was van enige ‘nederigheid’.
  • Zijn titel van ‘Groot-Brittanniës favoriete Duitser’ zal hij niet meer terugwinnen.

Mooi, of niet? Door de alternatieve verwijzingen krijg je in feite Beckers biografie in een notendop en heeft de journalist (Maarten Albers) herhaling van Becker, Boris Becker en hij voorkomen. Het is overigens wel zo dat je dit soort verwijzingen niet oneindig kunt volhouden en waarschijnlijk ook maar één keer per artikel of tekst kunt gebruiken. Anders wordt het wel heel gekunsteld.

Metonymie
Maar nu moet jij me helpen. Volgens mij zijn dit voorbeelden van metonymie: de alternatieve omschrijvingen verwijzen naar een ‘deel van het geheel’, dat wil zeggen bepaalde kenmerken van de persoon Boris Becker. Andere voorbeelden van metonymie zijn “Ik zet het eten op” (ik zet de pannen op een fornuis) en “Ik ben een weegschaal” (ik heb het sterrenbeeld ‘weegschaal’) . Wat ik me afvraag is dit: bestaat er een aparte stijlfiguur voor het soort biografische verwijzingen zoals hierboven? Is er een stijlfiguurexpert in de zaal?

reactie op Twee anti-helden

  1. Astrid den Besten zegt

    Ik zou mezelf geen stijlfiguurexpert willen noemen, maar ik denk niet dat het om een aparte stijlfiguur gaat. Volgens mij is het, zoals je ook beschrijft, een journalistieke conventie (of noem het truc) om herhaling te voorkomen en tegelijk beknopt meer informatie te verschaffen over degene waar het artikel over gaat.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *