Een mislukte brief

Veel reuring afgelopen week over de blunder van Kajsa Ollongren, een van de twee verkenners voor een nieuw kabinet. Toen ze donderdag had gehoord dat ze positief op covid-19 was getest, beende ze naar haar auto om in gezwinde spoed in thuisquarantaine te gaan. Onder haar linkerarm had ze aantekeningen van de verkenning. De bovenste bladzijde, met brisante informatie, werd door een fotograaf vastgelegd. Dom, dom, dom. Einde verkenningsrol Ollongren (en Jorritsma). Maar gelukkig kwam er snel een nieuw verkenningskoppel: Van Ark en Koolmees. Zij schreven een brief om de fout van Ollongren (“een menselijke fout”) goed te praten. Niet helemaal gelukt zou ik zeggen.

De brief
De volledige brief is te vinden op www.kabinetsformatie2021.nl. In de media is de afgelopen dagen geregeld uit de brief geciteerd, maar daarmee krijg je geen goed beeld van de volledige inhoud en stijl. Daarvoor moet je echt de hele brief lezen. Doen, hoor. Het is de moeite waard. Het is maar één A4’tje, dus heel veel tijd kost het niet. Over elke zin valt wel iets te zeggen, maar ik beperk me tot vier onderwerpen.

Naamloos
Wat mij meteen opvalt, is dat alleen onder aan de brief twee namen staan: die van de twee nieuwe verkenners, Tamara van Ark en Wouter Koolmees. Lekker met de voornaam ook. Verder valt er geen naam te bekennen. Dat begint al met het begin. Er is wel een adres (Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, Postbus 20018, 2500 EA Den Haag), maar geen aanhef. Mevrouw Arib wordt dus in feite niet persoonlijk aangesproken. Ook de namen van Ollongren en Jorritsma zijn nergens te vinden. Van Ark en Koolmees hebben het alleen over “onze voorgangers” en “oud-verkenners”. De grootste ophef in de media betrof de vermelding van Pieter Omtzigt (“Positie Omtzigt, functie elders”). Maar ook zijn naam staat nergens (“een lid van de Tweede Kamer”).

Omslachtig
“Gisteren zijn wij naar aanleiding van uw verzoek aangetreden als verkenners.” Zo begint de brief. Waarom “naar aanleiding van”. Waarom niet gewoon “op”? Vervolgens “Wij hechten eraan u te informeren over de situatie die wij aantroffen na het vertrek van onze voorgangers, ook om weer vooruit te kijken”. Waarom “Wij hechten eraan u te informeren…”? Ze leggen niet uit waarom ze eraan hechten. “Ook om vooruit te kijken”: er was blijkbaar nog een andere reden, maar die vertellen ze niet. “Onze inzet is erop gericht het vertrouwen te herstellen…” Dat is het begin van de laatste alinea. Waarom niet “Wij willen het vertrouwen herstellen…”? Omslachtige bewoordingen voor dingen die je heel simpel kunt zeggen.

Ook heel erg is deze zin: “Het respecteren van de vertrouwelijkheid van gesprekken, overleg, onderhandelingen en documenten is wezenlijk voor het goede functioneren van het proces van de kabinetsformatie.” Heel veel woorden voor: “Vertrouwelijkheid is van wezenlijk belang voor een kabinetsformatie.” Natuurlijk. Maar wie heeft die vertrouwelijkheid te grabbel gegooid?

Vaag en verhullend
Een kenmerkend woord van politici is aangeven. In de brief komt het drie keer voor. Vooral de derde keer is grappig: “Wij vinden dat dit niet had mogen gebeuren. Dit hebben onze voorgangers ook bij ons aangegeven.” Natuurlijk had dit niet mogen gebeuren, maar wat betekent “aangegeven” hier? Zijn dit verkapte excuses? Echte excuses worden niet aangeboden, maar gelukkig hebben de “oud-verkenners … zich bereid verklaard de Kamer te informeren door een brief over hun werkzaamheden”. Onder druk van de Tweede Kamer ja. En hoezo “door” een brief? Wat is dat voor Nederlands?

Ook vaag: “een inventariserende voorbereidingsnotitie” en “een inventarisatie vanuit meerdere invalshoeken, waaronder berichten in de media”. Wat zijn die “invalshoeken” ook al weer?

Verwarrende verbindingen
Tot slot nog iets over verbindingswoorden. Zoek in de brief op “waaronder”, “Daarmee”, “Hiermee” en “Hiertoe” en lees de bijbehorende zinnen. Het zijn verwarrende verbindingen. Neem de laatste: “Hiertoe” in de laatste alinea. “Onze inzet is erop gericht het vertrouwen te herstellen en herhaling van de ontstane situatie te voorkomen. Hiertoe zullen wij ieder van de zeventien lijsttrekkers uitnodigen voor een gesprek om hun bijdrage te leveren aan de verkenning.” De bedoeling van Van Ark en Koolmees is (hopelijk) dat ze met de lijststrekkers spreken om “het vertrouwen te herstellen”. Maar nu verwijst “hiertoe” naar “het vertrouwen te herstellen en herhaling van de ontstane situatie te voorkomen”. Bizar.

Er valt nog veel meer over de brief te zeggen, maar de boodschap is wel duidelijk: het is een mislukte brief om wat krom is met vage woorden recht te praten. Lees de hele tekst en lach, huiver en verwonder.

3 reacties op Een mislukte brief

  1. Elsa Groenman-Warmelink zegt

    Ik heb de brief gelezen en vind het diep droevig dat – waarschijnlijk hoogopgeleide – bewindslieden zich alleen maar zo in hun moedertaal kunnen uitdrukken!

    Droevig en lachwekkend.

  2. Marietta de Waard zegt

    Helemaal eens met je commentaar Tony! Deze brief doet gewoon pijn aan de ogen.
    Een heel erg kromme zin vond ik ook nog “Voor de verkenning (….) is het noodzakelijk dat alle betrokkenen zich vrij weten dat zij naar voren kunnen brengen wat behoort bij dit proces.”
    Au! Als ik als vertaler zo’n zin had geproduceerd had ik toch snel moeten omkijken naar ander werk…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *