En zo eindigde 2020 toch nog met goed nieuws: de onderhandelingen over Brexit werden tot een goed einde gebracht. Maar er moest en moet natuurlijk wel veel worden geregeld om alles ordelijk te laten verlopen. Bijvoorbeeld het “opvangen” van vrachtwagens “waarvan de papieren niet in orde zijn”, zo las ik in de Volkskrant van 29 december. Dat moet “nachtmerriefiles” voorkomen. Mooi woord: nachtmerriefiles.
Lange woorden
In hetzelfde artikel, met de titel “Operatie bufferparkeerlocatie”, staan nog meer mooie, maar vooral ook lange, woorden. Het zijn samenstellingen zoals bufferparkeerlocatie, verkeerscirculatieplan, kentekenregistratiesysteem en anti-inklimbeveiliging. En omdat bufferparkeerlocatie nog niet lang genoeg was: bufferparkeerlocatiecircus. Lange woorden zijn soms lastig lezen omdat ze zo veel informatie bevatten. Vaak moeten ze ook worden afgebroken aan het einde van een regel, waardoor ze moeilijker te lezen zijn. Toch zijn lange samenstellingen niets bijzonders in het Nederlands.
Anderhalvemetersamenleving
We kunnen oneindig nieuwe woorden samenstellen. Ja, echt oneindig. Dat blijkt ook elk jaar weer bij de verkiezing van het woord van het jaar. De winnaar van 2020 was bijvoorbeeld anderhalvemetersamenleving. Weer zo’n lang woord. En in België was het knuffelcontact. Voorbeelden van eerdere ‘samengestelde’ winnaars in Nederland zijn blokkeerfries (2018), treitervlogger (2016), sjoemelsoftware (2015) en tuigdorp (2011). Het enige niet-samengestelde woord dat de afgelopen jaren heeft gewonnen, is swaffelen, dat het woord van jaar 2008 was.
Context
Het maken van nieuwe samenstellingen is dus niets bijzonders. Je weet ook bijna altijd meteen wat ze betekenen. Dat is ook logisch, want die betekenis kun je afleiden van de betekenis van de samenstellende delen van het nieuwe woord. Bij een woord als swaffelen heb je zonder context geen idee wat het is. Dat maakt dit woord speciaal. De activiteit die swaffelen aanduidt, is immers niet iets wat iedereen elke dag doet (neem ik aan). Grappig is het wel.
Maatschappelijke ontwikkeling
Wat verder opvalt aan swaffelen is dat het niet naar een in dat jaar relevante maatschappelijke ontwikkeling of belangrijke actualiteit verwijst. Dat doen alle andere woorden van het jaar juist wel. De winnaar van 2020 is daarop geen uitzondering. Anderhalvemetersamenleving is dé samenvatting van vorig jaar, samen met corona en alle samenstellingen met dat woord. Hopelijk kunnen we het woord en het hele begrip anderhalvemetersamenleving snel vergeten. Dan maar liever bufferparkeerlocatiecircus.
Ik wens alle lezers van Taalpraat een goed taaljaar.
Misschien niet zo’n lange, maar toch een mooie samenstelling, gelezen in een artikel in Trouw over de bestorming van het Capitool: complotsjamaan.
Pingback: De taal van 1994 | Taalpraat
kinderopvangtoeslagaffaire