Kent u het woord konterfeitsel? Ik kwam het tegen in een kop in de Volkskrant: “Konterfeitselstrijd – Gamemaker EA onder vuur”. Ik geef hier het volledige artikel. Aan u de vraag of u de betekenis van het woord hieruit kunt opmaken: “Voetballer Zlatan Ibrahimovic beschuldigt gamemaker EA Sports ervan ongevraagd gebruik te maken van zijn portret in Fifa21, de 28ste editie van de populaire voetbalgame. EA Sports zegt dat alles goed geregeld is, maar Ibrahimovic wil geld zien. Topvoetballer Gareth Bale schaart zich achter hem.”
Goede uitleg?
In de titel staat een woord dat waarschijnlijk niet iedereen kent. Gelukkig staat in de tekst zelf een uitleg van de betekenis: “zijn portret”. Dat is dus ook de betekenis zoals die in Van Dale staat of op internet te vinden is: ‘portret’ of ‘afbeelding van een gezicht’. Kende u het woord? Zo nee, heeft u de juiste betekenis toch kunnen opmaken uit de tekst zelf? Ik ben daar benieuwd naar. Ik was zelf namelijk in verwarring. Ik had konterfeitsel nog niet eerder gezien en dacht de betekenis te weten door het in verband te brengen met een Engels zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord en werkwoord dat ik wel ken: counterfeit. Dat betekent ‘vervalsing’, ‘onecht’ ‘of ‘namaken’.
Op het verkeerde been
Ik was dus op het verkeerde been gezet door mijn kennis van een Engels woord. Daardoor las ik in eerste instantie over de juiste uitleg heen (“mijn portret”). U noemt dat misschien dom, maar ik vind het ongelofelijk interessant. Je slaat een verkeerd pad in en komt daar pas later achter. Ik kom hier in een volgende blog op terug, omdat het probleem in mijn ogen ook gevolgen heeft voor het leren van woordjes op school.
Deed de krant het dan wel goed?
Ja, dat is de vraag waar ik toch nog mee zit. Had de Volkskrant het woord konterfeitsel wel of niet moeten gebruiken? Of had er boven het artikel bijvoorbeeld portretstrijd of portretrechtenstrijd in plaats van konterfeitselstrijd moeten staan? Is het wel of niet lovenswaardig dat de krant een bijdrage levert aan de uitbreiding van onze woordenschat? Die vragen leg ik graag aan u voor. Ik ben benieuwd naar uw inzichten en meningen.
Leesbaarheid
Twee gedachten geef ik u graag mee. Aan de ene kant vind ik het gebruik van konterfeitsel in de titel van het artikel wel slim. Het trok namelijk meteen mijn aandacht. En zonder aandacht kun je niets nieuws leren. Aan de andere kant vind ik het niet lezersvriendelijk dat de schrijver in de tekst zelf niet expliciet een verband legt tussen konterfeitsel en “mijn portret”. Als je het woord niet kent, moet je het als lezer maar zelf uitvogelen. En dat vind ik niet zo handig. Als je schrijft, moet je er in mijn ogen alles aan doen om het de lezer zo makkelijk mogelijk te maken. Leesbaarheid boven alles.
Ik kende het woord wel, maar ik ben dan ook al 70 (!) Journalisten zijn vaak dol op dat soort ongebruikelijke woorden. Ik heb soms het idee dat ze daarmee vooral hun woordenkennis willen etaleren.
Ik zie dat het Engelse ‘counterfeit’ ook ‘namaken’ kan betekenen. Konterfeitsel associeerde ik met ‘afgietsel’. Dan lijkt de kring toch weer gesloten?
Wel gebruiken! En niet alleen de Volkskrant – laten we allemaal bijdragen aan de verspreiding en het gebruik van alle woorden die tot de Nederlandse woordenschat behoren. Wat is er mis met een beetje elegante variatie, zeker als je de betekenis uit de nadere uitleg/context kan halen? “Konterfeitsel’ – geinig woord toch? Ik ga dat eens loslaten her en der de komende dagen … Dank je, Marcel !!
Wederom interessant Taalpraat! Konterfeitsel in mijn beleving, een afbeelding, niet noodzakelijkerwijs van een gezicht.
Contrefaire is namaken, oorspronkelijk positief als iemands fysieke voorkomen correct werd nagemaakt in een portret. Later ook negatief als nep namaak fake counterfeit.
Bedankt voor jullie interessante reacties.