Wat betekent “per 1 maart”?

Mijn compagnon Tony Parr en ik organiseren elk najaar een masterclass voor juridisch vertalers Engels. We doen dat samen met Greg Korbee, een Canadese jurist die een perfect oog heeft voor betekenisverschillen in en tussen het Nederlands en het Engels. Dit jaar gaat de masterclass over tijdsaanduidingen in juridische documenten. Een van de onderwerpen die Greg aansnijdt, is het gebruik van per. Je wilt niet weten wat voor discussies er over zo’n klein woordje worden gevoerd.

Een juridische kwestie
Op welke dag eindigt een overeenkomst als die wordt opgezegd “per 1 maart”? Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden boog zich vorig jaar over deze vraag. Op de website van Dommerholt Advocaten lees ik: “Een arbeidsovereenkomst moet volgens de Wet worden opgezegd ‘tegen het einde van de maand’ (tenzij in de arbeidsovereenkomst of CAO anders is bepaald). Meestal gebruiken we daarvoor de formulering dat wordt opgezegd ‘per 1 juli 2019’. Maar zo vanzelfsprekend is dat niet, blijkt uit een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 29 april 2019.” Strikt genomen, volgens de wet, zouden we dus tegen moeten gebruiken en niet per. Maar ja, wie zegt dat nou? Je zou kunnen denken dat je dan maar met ingang van moet gebruiken, maar waarschijnlijk levert dit hetzelfde interpretatieprobleem op als bij per. Ik zou het bij een jurist moeten navragen.

1 maart of 2 maart?
Op welke dag eindigt een overeenkomst dus als er staat “per 1 maart”? De uitspraak van het Gerechtshof: “Een opzegging ‘per’ de eerste van een maand mag door de werknemer zo worden begrepen dat het dienstverband eindigt op de eerste van die maand, zodat de vervaltermijn aanvangt op de 2e dag van die maand.” Bij juridische interpretaties van taal gaat het om precisie. Juristen en rechters zijn de fijnmechanici van de taal. Nou ja, van een bepaald soort taal dan.

Niet precies
De taal die wij dagelijks gebruiken, is niet zo precies. Dat geldt voor taal in het algemeen, maar ook voor specifieke woorden. Als iemand over een tafel of een auto spreekt, heeft hij of zij een bepaalde tafel of auto voor ogen, bijvoorbeeld een vierkante tafel met vier poten of een Citroën C5. De luisteraar kan bij het horen van tafel of auto een heel ander beeld voor ogen hebben: misschien een ronde tafel met één poot en een Volkswagen Golf. Op het moment dat juristen met taal aan de slag gaan, moet alles 100% duidelijk zijn. Of eigenlijk ook weer niet, want dan valt er voor hen niet zo veel meer te verdienen. Zij genieten dus van onduidelijkheden over de betekenis van woorden als per.

Vanaf en nog veel meer
Greg Korbee laat in zijn masterclass zien dat er nog veel meer woorden zijn die juridisch niet waterdicht zijn en daardoor ingewikkeld zijn voor vertalers. Zo bespreekt hij ook het gebruik van van, vanaf, tegen en tot en met. Allemaal voorzetsels waar wij, simpele taalzielen, ons helemaal niet druk over maken. Sterker nog, sommigen zijn er heel slordig mee. Zo zag ik een paar weken geleden dit zinnetje: “Sinds 21 maart sloot het bedrijf de deuren vanwege het coronavirus.” Zelfs een niet-jurist ziet dat een bedrijf niet elke dag opnieuw de deuren kan sluiten.

4 reacties op Wat betekent “per 1 maart”?

  1. Martin Haster zegt

    Aardige variant schiet mij meteen te binnen. Een variant die je vaak leest bij vacatures, namelijk “per direct”. Als het betrokken wordt op een datum kan het natuurlijk ook meteen die datum betreffen. Of is dit dan ook een discussie waard ?
    Groetjes
    Martin

  2. Marcel Lemmens zegt

    Bedankt voor je reactie, Martin. Interessante observatie. Volgens mij is er bij ‘per direct’ geen twijfel mogelijk: ‘per direct” is ‘meteen, nu’. De betekenis zit dan opgesloten in ‘direct’.

  3. Claire Singleton zegt

    The masterclass sounds extremely interesting. Too bad it’s so far for me to come! 😉 Will it be available in any online format?

  4. Jeannette Bosch zegt

    Ik heb altijd gedacht dat ‘per” de betekenis heeft van “met ingang van”., wanneer het een datum of dag betreft.
    Ook kan iets “per”post worden verstuurd ofwel: met de post :

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *