Gastcolumn: Kijk ma, zonder voorzetsels!

Foto: Kay Pat

Als wij Nederlanders een krantenkop lezen zoals ‘Remkes voorstander vuurwerkverbod’, of ‘Geen alternatief atoomdeal Iran’, of ‘Einde impeachment-pauze Pelosi’ (alle drie uit De Telegraaf) begrijpen we de bedoeling meteen, ondanks dat er allerlei woorden uit ontbreken, zoals werkwoorden (Remkes is voorstander; Er is geen alternatief; Er komt een einde), lidwoorden (een vuurwerkverbod; de atoomdeal; de impeachment-pauze) en voorzetsels (voorstander van vuurwerkverbod; alternatief voor atoomdeal; eind aan impeachment-pauze). Ook op andere plaatsen waar de tekst zo kort mogelijk moet zijn, zoals op borden in de openbare ruimte en in tabellen, worden lidwoorden en voorzetsels vaak weggelaten: ‘Ingang invaliden’, ‘Tarieven bezorging’, etc. Vroeger noemden we dit ‘telegramstijl’, en het levert gewoonlijk geen problemen op. Maar soms leidt het onbedoeld tot vreemde of onduidelijke teksten.

Echt dicht
Toen de brug over het Julianakanaal bij het Limburgse plaatsje Echt gerenoveerd werd, stond er langs de snelweg een bordje met de tekst ‘Brug Echt dicht’. Het weglaten van het voorzetsel naar leverde hier en wat komisch resultaat op. Een soortgelijk probleem trof ik onlangs aan in een nieuwsbrief van de Stichting Vluchtelingenwerk, met daarin een kop ‘Desastreuze fouten Bahreinse asielzoeker’. Bedoeld werd dat er in de zaak van die asielzoeker ernstige fouten waren gemaakt, maar door het ontbreken van het voorzetsel bij (of rond) wekt de kop de indruk dat diegene zélf fouten had gemaakt.

Ook bij krantenkoppen gaat het soms mis. De achterpagina van Onze Taal en de wekelijkse Taalkronkels-pagina van de Onze Taal Scheurkalender leveren daar vele voorbeelden van. Wat denkt u bijvoorbeeld van ‘Dood paard achtervolgt Ankie van Grunsven’ (waar van ontbreekt tussen ‘dood’ en ‘paard’), of het meest krasse voorbeeld: ‘Wasmachine rukt arm jongetje af’!

Engels
Een ander probleem ontstaat wanneer Nederlanders in het Engels moeten schrijven (wat steeds vaker het geval is) en dan die Nederlandse gewoonte van het weglaten van voorzetsels ook in het Engels toepassen. Dit is namelijk in het Engels niet gebruikelijk, en ziet er voor Engelstaligen vreemd en soms onbegrijpelijk uit. In een tabel in een door een Nederlandse auteur in het Engels geschreven wetenschappelijk artikel kwam ik bijvoorbeeld tegen ‘Duration use current drug’ (duur van het gebruik van de huidige medicatie). Met wat puzzelen komt een Engelstalige hier misschien wel uit, maar goed Engels is het niet.

En soms krijgt de mededeling onbedoeld een andere betekenis. Zo zag ik bij een parkeerplaats nabij de medische faculteit in Maastricht een bordje met de tekst ‘Parking exams’. Bedoeld werd dat studenten die examen moeten doen, daar hun auto kunnen parkeren. Maar voor een Engelstalige staat daar ‘parkeerexamens’, dus een examen om te zien of je goed kunt parkeren. Nog erger was wat ik in een vragenlijst tegenkwam: daar werd gevraagd naar ‘Sex teacher’ en ‘Sex child’. Bedoeld werd het geslacht van de docent en dat van het kind. Maar voor een Engelstalige stond daar ‘seksdocent’ en ‘sekskind’!

Dus?
De conclusie is dus: op zichzelf is er in het Nederlands niets mis met het weglaten van voorzetsels in dergelijke situaties, maar kijk er wel nog een keer goed naar of er niet iets vreemds komt te staan. En denk er bij het schrijven in het Engels aan dat dit in die taal niet gebruikelijk is.

Jan Klerkx is vertaler, editor en eigenaar van Bèta Vertalingen.