“Het is niet honderd procent veilig in een Uber-taxi, zowel niet voor de chauffeur als voor de passagier.” Dat las ik onlangs in de Volkskrant. Het stukje ging over seksueel wangedrag in Uber-taxi’s. Door zowel passagiers als chauffeurs dus. Zowel … als: het is een mooie, evenwichtige woordcombinatie. Maar die begint te wringen als er niet bij komt.
Zowel niet
De vraag is wat er met noch … noch is gebeurd. Is de betekenis ervan te moeilijk te bevatten? Ik snap het niet. Is zowel niet… dan makkelijker? Nee, toch. Je wordt je namelijk op het verkeerde been gezet. Je begint met een ‘positief’ woord, direct gevolgd door een ontkenning. Dat brengt je in verwarring. Twee andere voorbeelden:
* Jammer dat het overzichtje van de laatste 12 vragen op het homeblad van VR&A/Discussies is verdwenen. Dat is NIET gebruikersvriendelijk! Zowel niet voor de vragenstellers als voor de respondenten. (website Kassa, bnnvara.nl)
* Het gebruik [van drugs] op veel dancefestivals is niet te missen en sommige feestvierders lijken er weinig moeite mee te hebben zichtbaar onder invloed te zijn. Zowel niet voor hun vrienden als voor het personeel op het festival. (Trimbos.nl)
“Zowel niet voor … als voor …” is niet alleen verwarrend, maar ook onevenwichtig. Eigenlijk zou niet moeten worden herhaald: “zowel niet voor … als niet voor …”. Misschien maakt dat het gebruik extra ongemakkelijk. Die disbalans is nog erger in deze twee voorbeelden:
* Whoopee Putty meldt op de verpakking zowel niet geschikt voor kinderen onder de 3 jaar, als 6+. (Consumentenbond.nl)
* Storing? Kan niet inloggen! Zowel niet op laptop of mobiel. (bericht op Facebook)
In de eerste zin ontbreekt zowel niet als voor. En in het tweede voorbeeld is in plaats van als niet op alleen of gebruikt. Weg evenwicht. Weg duidelijkheid.
Noch, toch?
Hoe dan ook. Er is een veel eenvoudigere oplossing: gebruik noch … noch. En in deze laatste blog van 2019 roep ik alle Taalpraatlezers op vanaf 2020 die constructie weer te gebruiken in plaats van zowel niet … als niet. Dus:
* Noch voor de chauffeur, noch voor de passagier.
* Noch voor de vragenstellers, noch voor de respondenten.
* Noch voor hun vrienden, noch voor het personeel op het festival.
* Noch voor kinderen onder de 3 jaar, noch voor 6+.
* Noch op mijn laptop, noch op mijn mobiel.
Dat leest toch een stuk lekkerder, of niet? Kortom, lang leve noch … noch.
Wij wensen u prettige feestdagen en een geweldig 2020!
Zowel niet … als (niet) … – hoe verzinnen mensen het? Is noch … noch … ooit ergens als te moeilijk of te formeel gekwalificeerd misschien? Eventueel alternatief: voor … niet, maar ook voor … niet (of een ander voorzetsel uiteraard).
Hoe dan ook, jullie ook gezellige feestdagen en een mooi 2020 gewenst!
Inderdaad zeer vreemd om hier geen noch … noch te gebruiken. Zou men dat woord ouderwets vinden? Of kent men het gewoon niet? Misschien moet je het adopteren als Vergeetwoord in de Taalstaat.
* Whoopee Putty meldt op de verpakking zowel niet geschikt voor kinderen onder de 3 jaar, als 6+.
Bij die 6+ moet natuurlijk geen ontkenning. Dat is toch niet logisch?
Dit is ongetwijfeld wat er wordt bedoeld: Whoopee Putty meldt op de verpakking zowel ‘niet geschikt voor kinderen onder de 3 jaar’, als ‘6+‘. Geen echte ‘zowel niet’ dus.
Ik vind noch noch wel ouderwets. Maar niet… en ook niet volstaat net zo goed.