Wat doen krantenkoppen met een lezer? Dat is wat ik mij afvroeg bij de kop “Goedlachse ‘VdH’ chef de mission van olympische ploeg in Japan” in de Volkskrant op 14 november. Toevallig weet ik wie VdH is, maar ik vond het vreemd dat hij goedlachs werd genoemd.
VdH
Eerst maar eens ‘VdH’. Voor de lezers die totaal niet in sport geïnteresseerd zijn, is deze afkorting misschien een raadsel. Ze staat voor Pieter van den Hoogenband, waarschijnlijk de beste zwemmer die Nederland ooit heeft gehad. Niet alleen in de sportwereld maar ook daarbuiten is hij een begrip. Hij wordt zo bekend geacht dat het voor degene die de krantenkop heeft gemaakt, voldoende was om VdH te gebruiken en niet de volledige naam van de voormalige topsporter. Ik vraag me wel af waarom de afkorting tussen aanhalingstekens staat. En ik vraag me ook af of je in een krant zo maar kunt veronderstellen dat iedere lezer weet wat de afkorting betekent.
John Volkers, de schrijver van het artikel, vindt in ieder geval dat iedereen VdH moet kennen. Hij noemt Van den Hoogenband zelfs een “legende”, toch al zo’n woord dat te pas en te onpas wordt gebruikt. Het artikel begint als volgt:
“De Nederlandse sportploeg voor de Olympische Spelen van 2020 in Tokio krijgt een lachend, vrolijk stemmend gezicht. Pieter van den Hoogenband, de immer positief ingestelde zwemlegende, is dinsdag, na een stroperig proces, benoemd tot de chef de mission van de nationale afvaardiging naar Japan.”
Goedlachs
Wat mij vooral verbaasde, was het gebruik van goedlachse in de kop van het artikel. Natuurlijk is dit een ‘samenvatting’ van de eerste zin van het stuk, maar het is een oordeel. Volkers is blijkbaar een fan van VdH en wil dat al in de kop duidelijk maken, maar is goedlachs een objectieve kwaliteit van de voormalige sportman? Misschien lacht Van den Hoogenband wel vaak voor de camera, maar is hij bij andere gelegenheden een stuk chagrijn. Je weet het niet. Is goedlachsheid een kwaliteit die je nodig hebt om als chef de mission te kunnen functioneren? Ik denk het niet. Ik ben niet zo van de subjectieve koppen in een kwaliteitskrant. Voor je het weet, is het fake news.
Ik kan twee redenen bedenken voor die aanhalingstekens. Het kan zijn dat de auteur er zich van bewust is dat dit niet voor iedereen een bekende aanduiding is. Als je ergens een nieuw woord introduceert, is het vaak een goed idee om het tussen aanhalingstekens te zetten, zodat de lezer weet: O dit is iets nieuws, ik wordt niet zonder meer verondersteld dit te kennen. De andere mogelijke reden is dat van den Hoogenband in zijn omgeving vaak VdH wordt genoemd (zoals de plasticfabrikant in het Bommelverhaal ‘De Bovenbazen’ door iedereen AWS wordt genoemd).
Dag Marcel,
Ook ik ben niet zo van de subjectieve koppen. Maar is de sportjournalistiek niet bij uitstek een terrein waarin deze bij voortduring worden gebezigd?
Groet,
Ton