Dinsdag 25 september bestond Fokke & Sukke 25 jaar. De ultieme beloning voor deze mijlpaal was een exclusieve Fokke & Sukke-editie van NRC. Maandagavond 24 september waren de drie makers van deze bekende cartoon op het NOS Journaal en een van hen, Rijdende Rechter John Reid, zei iets wat me al dagen bezighoudt. Maar ik kom er niet uit.
Voegwoord
‘Wat komt er morgen op de voorpagina van de krant?’ Dat was de vraag die aan de drie mannen achter Fokke & Sukke werd voorgelegd. Uiteraard hielden ze zich op de vlakte en deden ze geen uitspraak over de inhoud. Dit is wat John Reid wel zei:
“Ik hoop heel erg dat er niets vreselijks gebeurt vandaag, XXX we morgen de voorpagina niet kunnen maken. Dat zou ik pas een ramp vinden.”
Op de plaats waar XXX staat, gebruikte Reid een voor mij verrassend voegwoord: zodat. Volgens Onze Taal heeft zodat twee betekenissen: ‘met de bedoeling dat’ en ‘met als gevolg dat’. De eerste betekenis is in de zin hierboven zeker niet van toepassing, maar hoe zit dat met de tweede?
Niet
De hele zin is moeilijk te interpreteren doordat in zowel het eerste als het tweede deel iets negatiefs wordt gezegd: niets vreselijks en niet kunnen maken. Waar ik vooral mee worstel, is de combinatie van zodat en niet in het tweede deel. Zelf zou ik waardoor hebben gebruikt, maar misschien heb ik het helemaal verkeerd. Misschien zit het in het gebruik van kunnen maken. Was het duidelijker geweest als Reid had gezegd: zouden kunnen maken? Misschien zit het in de logica van de hele zin: een eventueel nieuwe voorpagina zou de volgende dag helemaal niet gemaakt kunnen worden, want dat zou een dag te laat zijn. Het is een raadsel voor mij. Dus, beste Taalpraatlezers, ik weet het niet. Help!
“zodat” als begin van een bijzin waarin “niet” voorkomt is op zich niet verkeerd, denk ik: “ik heb het kattenluikje afgesloten, zodat de poes niet naar buiten kan”, bijvoorbeeld. Ik heb meer moeite met “ik hoop… dat er niets”, zou kiezen voor “ik hoop NIET dat er iets…”. maar misschien is dat weer een hele andere discussie!
Beetje vreemde zin (‘ik hoop heel erg…’), maar ik heb er geen moeite mee, eerlijk gezegd. Aanmatigend vind ik dat zinnetje: “… dat zou ik pas een ramp vinden.” Come on Reid, denk ik dan, F&S leuk hoor, maar een ramp?!