Enzovoorts en meer

Als je niet alles wil of kunt vertellen, is het gebruik van enzovoorts wel handig. Je hoeft niet uitputtend te zijn en kunt de lezer of luisteraar zelf dingen laten invullen. Maar zoals ik vele jaren geleden al in mijn taalboekje Tot straks, na de reclame! liet zien, gaat het ook weleens mis. Een van de voorbeelden die ik daarin gaf, was een beschrijving op een menukaart bij een gerecht met de naam Coq au bok: “Kipfilet gestoofd in bokbiersaus met ui, champignons, enz.” Met enz. is wel ruimte op de kaart bespaard, maar als gast weet je nog steeds niet precies wat je krijgt voorgeschoteld.

Curse of knowledge
Dit gebruik van enzovoorts is een voorbeeld van de zogeheten curse of knowledge (‘vloek van kennis’): je gebruikt informatie die voor jou vanzelfsprekend is zonder te beseffen dat je lezers of luisteraars die kennis niet hebben. Het is een vorm van gebrek aan empathie, omdat de spreker of schrijver zich niet verplaatst in de belevingswereld van de ander. De curse of knowledge is een gevaar voor elke taalgebruiker, maar voor mensen die dingen moeten uitleggen, is het echt een vloek. Zo staat een docent gewoonlijk zo ver boven de stof, dat het moeilijk te beseffen is hoe het is om leerling te zijn.

Inslijten
In mijn column van vorige week ging het over inslijpen en inslijten. Ik citeerde de volgende definitie van inslijten in de Dikke Van Dale: “(2) door slijten holten enz. in zich krijgen.” Het gebruik van enz. is ook een voorbeeld van curse of knowledge: de woordenboekmakers van Van Dale laten het aan de lezer over om het voorbeeld van ‘holten’ aan te vullen. Je kunt je afvragen wat je dan aan zo’n definitie hebt.

En meer
Moderne alternatieven voor enzovoorts zijn en meer (of: en nog veel meer) en en zo. Met name horecaondernemingen zijn er dol op: Koffie & meer, Pizza & meer, Taart & meer, Vis en zo, Soup en zo, Bowlen en zo. Het houdt niet op. Ik vond ook de volgende titel van een boek: Geld en nog veel meer. Het zal allemaal wel grappig bedoeld zijn, maar origineel is het al lang niet meer en verhelderend is het al helemaal niet.

4 reacties op Enzovoorts en meer

  1. Linda Seewald zegt

    De moraal van dit verhaal? Je hebt steeds weer een opfrisser nodig, als schrijver, als vertaler, waarin je weer even wordt geattendeerd op wat er onder duidelijke taal wordt verstaan. Via Taalpraat, of masterclass, seminar, workshop, enz.

  2. Jan de Vries zegt

    Herkenbaar! Als vertaler word ik chronisch vermoeid van al dat “onder andere”, “onder meer”, ENZ.
    Mijn indruk is dat veel auteurs zich van dit soort extraatjes bedienen uit een soort angst voor onvolledigheid. Dat er behalve het genoemde nog veel meer (onbenoemde) dingen zijn, is bij het vertalen vaak volstrekt irrelevant. Gewoon weglaten, dus! Wat heeft een vertaler toch een heerlijk vak – zij of hij kan gewoon lekker schrappen in de tekst van een ander!

  3. Ton Verjans zegt

    En wat dacht je van “en zo voort en zo verder”, achter elkaar in één zin?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *