De wereld is soms te groot en te complex om in woorden te vatten. Oftewel, woorden schieten weleens tekort. Gelukkig hebben we daar iets op gevonden: vergelijkingen.
Vergelijkingen
Wat is een vergelijking? Dit is wat Wikipedia erover zegt: ‘Een vergelijking is een vorm van beeldspraak die expliciet de overeenkomst noemt tussen het onderwerp en iets anders met de woorden als, zoals of gelijk, de tweede naamval of een koppelwerkwoord.’ U kent het wel: zo krom als een banaan, zo dik als een pad en zo groot als vier voetbalvelden. Zo kun je concepten die moeilijk uit te leggen of te bevatten zijn, tot begrijpelijke, menselijke proporties terugbrengen.
Weerbericht
Wij – u en ik – zijn dol op vergelijkingen. Je kunt er origineel en speels mee zijn of je kunt je vasthouden aan clichés. ‘Zo krom als een banaan’ is zo’n cliché. Maar ik heb er nog een voor u: ‘Het lijkt wel een schilderij’. NOS-weerman Peter Kuipers Munneke gebruikte de vergelijking vorige week woensdag toen hij een satellietfoto van massa’s wolkenstraten boven Europa liet zien. Wat wilde hij hier eigenlijk mee zeggen? Dat hij het mooi vond? Is ‘net een schilderij’ een sterkere vorm van waardering dan bijvoorbeeld ‘schitterend’ of ‘prachtig’?
Realisme
De uitspraak deed mij denken aan mijn geliefde schilderlessen. Toen ik nog in Limburg woonde, ging ik zo’n twaalf jaar lang elke woensdagavond naar Valkenburg. Bij mijn geweldige docent Jo van den Brand leerde ik realistisch schilderen met olieverf. Als een schilderij goed gelukt was, was dé gebezigde uitdrukking onder mijn mede-cursisten: ‘net een foto’. Het was natuurlijk een compliment, maar Jo moest er altijd om lachen. En terecht. Het is ook iets raars: een geslaagd realistisch schilderij is natuurlijk veel meer dan een foto. Zo zou je ook kunnen lachen om de uitspraak van Peter Kuipers Munneke. Is het natuurfenomeen wolkenstraten niet al mooi genoeg? Of zijn schilderijen van de werkelijkheid mooier dan de werkelijkheid zelf?