‘Steeds meer onderzoeken wijzen erop dat ijsberen hun eetgedrag aanpassen. Met het terugtrekken van het zeeijs door klimaatverandering worden zeehonden steeds onbereikbaarder.’ Dat stond afgelopen zaterdag in de Volkskrant. Steeds onbereikbaarder.
Meest uniek
Het is wonderlijk om te zien dat woorden die voorheen een absolute betekenis hadden, op een gegeven moment betrekkelijk worden. Unieke dingen kunnen worden achterhaald door nog uniekere dingen. Optimaal was ooit het beste wat er was, maar dat is al lang niet meer zo. Taalkundige Jan Renkema – auteur van Nederlands bekendste taal- en stijlgids Schrijfwijzer – schrijft op zijn website: ‘… optimaal betekent ook ‘goed’. Zo optimaal mogelijk betekent dus zo goed mogelijk. Optimaal heeft nu de meer afgezwakte betekenis van ‘goed’. Vandaar dat we ook optimaler en meest optimaal kunnen schrijven.’
Krachtsverlies
Veel woorden zijn als het menselijk lichaam: ze verliezen na verloop van tijd hun kracht. Zo ook onbereikbaar. Het voorvoegsel on- betekent ‘niet’. Maar dat ‘niet’ is niet langer meer definitief. Het is een flexibel begrip geworden. In het artikel in de Volkskrant staat steeds onbereikbaarder, maar de betekenis is ‘steeds moeilijker bereikbaar’.
Verandering
De titel boven het Volkskrantartikel is ‘Eetgedrag ijsbeer verandert: ook planten en eieren op het menu’. Niet alleen het eetgedrag van de ijsbeer verandert, ook de betekenis en reikwijdte van woorden. De ijsbeer moet leren leven met het eten van planten en eieren, wij met veranderingen in onze taal.
jA, DAAR BEN IK HET WEL MEE EENS. Steeds onbereikbaarder drukt uit dat de mogelijkheid van het bereikbare nog wel aanwezig is.
Nog steeds onbereikbaar betekent dat men er nog steeds helemaal niet bij kan komen.
Het is een beetje jammer, maar een “fact of life”, dat in principe goed gedefinieerde woorden zoals: uniek, 100% (ik ga er 200% voor), optimaal (het beste gegeven de omstandigheden, dus gezien de verschillende factoren die er spelen en daarmee niet het maximale op een enkel aspect of factor), effectief (groot meetbaar effect), efficiënt (hoog rendement) et cetera, in de tegenwoordige alom en voor eenieder toegankelijke (media) communicatie hun eendimensionale, absolute betekenis veel makkelijker dan vroeger kunnen verliezen.
Zou als onbewuste compensatie daarvoor het stopwoordje “absoluut” zo aan populariteit hebben gewonnen?