Daan Roosegaarde hield met zijn optreden in College Tour vorige week de gemoederen in medialand volop bezig. Hij was boos weggelopen omdat hij zich niet netjes behandeld had gevoeld door presentator Twan Huys. Zo ga je niet om met een bekende Nederlander. Een ‘prijswinnende kunstenaar’ nog wel, aldus de Volkskrant op 25 februari.
Anglicisme
Prijswinnend is een anglicisme. Het is een letterlijke vertaling van het Engels prize-winning, dat keurig in Engelstalige woordenboeken wordt vermeld. Op de website van Merriam-Webster, een uitstekend Amerikaans woordenboek, vind je de volgende betekenis: ‘having won or of a quality to win a prize <a prizewinning design>’.
Raar
Opvallend aan de Engelse definitie is dat prize-winning zowel naar het verleden (‘having won’) als naar de toekomst (‘a quality to win’) verwijst. Ik vind dat raar. Maar misschien komt dat doordat ik geen moedertaalspreker Engels ben. Misschien hebben moedertaalsprekers Engels hier geen enkele moeite mee.
Verward
Over de Nederlandse variant – prijswinnend – heb ik wel een intuïtie. Op zich heb ik niets tegen het woord zelf. Waar ik wel moeite mee heb, is de tijdverwijzing. Ik vind het raar om prijswinnend te gebruiken voor iets wat in het verleden plaatsvond (‘having won’). Het deelwoord -winnend geeft voor mijn gevoel een proces aan, iets wat bezig is. Dat is een kenmerk van dit soort deelwoorden. Denk maar eens -gevend in hoopgevend, een woord dat overigens dreigt te worden verdrongen door hoopvol, maar dat is een ander verhaal.
Toekomst
En eigenlijk is de verwijzing naar het proces ook vreemd. Als je iemand een ‘prijswinnende kunstenaar’ noemt, lijk je aan te geven dat de kunstenaar prijzen blijft winnen. Ook in de toekomst.
Klakkeloos
Prijswinnend lijkt klakkeloos uit het Engels te zijn overgenomen. Inclusief de Engelse betekenis. Dat is op zich niet verwonderlijk. Er zijn wel meer letterlijk uit het Engels vertaalde woorden in het Nederlands. Prijswinnend staat overigens niet in de allernieuwste Dikke Van Dale. Het is blijkbaar nog niet helemaal ingeburgerd. Ik snap wel waarom.
Inderdaad zou het beter klinken indien het ging om een kunstenaar die de prijs had gewonnen.
Ach, wat wordt tegenwoordig niet klakkeloos uit het Engels overgenomen? Als men een woord niet meteen weet zet men er maar wat neer. Eigenlijk moet zo’n vertaling worden geweigerd.
Even een ‘gut feeling’ vanuit een Britse enclave in Nederland: de ‘normale’ betekenis van ‘prize-winning’ in het Engels is ‘iets dat in het verleden een prijs heeft gewonnen’. De verwijzing naar de toekomst is er eventueel bij te bedenken, maar ligt niet voor de hand. Maakt het dus nog gekker…
Ze bedoelen waarschijnlijk ‘veelbekroonde kunstenaar’.
Jammer dat de auteur geen goede alternatieven geeft. Die zijn er gewoon in het Nederlands: Een kinderboek wordt *bekroond* met de Gouden Griffel, een kunstenaar wordt *gelauwerd*.