Wat weet je lezer?

Wat kun je als bekend veronderstellen als je over gebeurtenissen in het buitenland schrijft? En wat niet?

Buitenlands nieuws
Het Nederlands nieuws bestaat voor een groot deel uit informatie uit het buitenland. Veel stukken in kranten en reportages op tv zijn gebaseerd op niet-Nederlandstalige artikelen en programma’s. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, maar je hebt wel geregeld te maken met verwijzingen naar personen, instanties en culturele eigenaardigheden die als bekend kunnen worden verondersteld in het ene land, maar niet in het andere. Daar moet je als schrijver of programmamaker heel voorzichtig mee omgaan. Een voorbeeld.

Aanslag in San Bernardino
In de Volkskrant van 4 december stond een artikel over Syed Rizwen Farook en zijn vrouw Tashfeen Malik, die eerder vorige week de meedogenloze aanslag in San Bernardino hebben gepleegd. Het artikel was gebaseerd op informatie in een aantal Amerikaanse kranten. Ik las het volgende:

‘Farook ging die ochtend naar een feestje van zijn werk. Hij werkte al vijf jaar als inspecteur bij de afdeling Volksgezondheid van San Bernardino; een baan waarmee hij een meer dan modaal inkomen verdiende. Volgens zijn collega Patrick Baccari, met wie hij een werkcel deelde, was hij een fijne collega. […] Collega’s van Farook hadden onlangs een baby shower met hem gevierd.
Ze hadden die dag een vervroegd kerstuitje in het Inland Regional Center, een verzamelgebouw met instellingen voor geestelijk gehandicapten.’

Vertalen of niet vertalen?
In dit fragment zie je drie manieren waarmee je dingen uit een ander land of een andere cultuur kunt weergeven:

1. afdeling Volksgezondheid: de verwijzing is vertaald in een voor Nederlanders begrijpelijke naam
2. baby shower: een Amerikaans begrip is onvertaald overgenomen
3. Inland Regional Center: de journalist heeft de naam van de instelling overgenomen en uitgelegd

De afweging die je in dit soort situaties steeds moet maken, is of je lezers (a) de vreemdtalige informatie nodig hebben en (b) of het begrip uitleg behoeft. In het geval van 1 en 3 heeft de journalist gemeend de lezer te moeten helpen. In het geval van baby shower is geen enkele uitleg gegeven, waardoor je als lezer in verwarring achterblijft. Deze lezer in ieder geval wel: heeft de baby shower iets met het ‘vervroegd kerstuitje’ te maken? Ik moest het opzoeken.

Baby shower
Op Wikipedia staat de volgende omschrijving:

‘Babyshower is een gebruik dat in Noord-Amerika is ontstaan. Normaal gesproken is het een samenkomst in het huis van de zwangere dat wordt opgesierd met slingers en ballonnen en andere specifieke babyshowerzaken zoals bekers en servetten. Het is een sociaal gebeuren, waarbij de zwangere in het zonnetje wordt gezet en wordt bevestigd in de zwangerschap door haar vriendinnen en naaste familie.’

Deze uitleg ontbrak in het krantenartikel. Volgens mij had de journalist te weinig oog voor de (gemiddelde) lezer. Wat weet die lezer? En wat niet? Neem je iets onbekends op, leg het dan voor de zekerheid even uit. Of laat het gewoon weg.