Voorspelbaar

Tijd voor de krant. Uw interesse wordt gewekt door een artikel. U gaat er eens goed voor zitten. Plotseling stokt het lezen. Hoe kan dat?

Nieuwsgierig
‘Er wordt aardig wat afgeroddeld in Nieuwspoort. Ariejan Korteweg sprak enkele trouwe bezoekers en de makers van een nieuwe theatervoorstelling over het perscentrum.’ Dat is een inleiding die nieuwsgierig maakt. ‘Ja!’ denk je dan. ‘Politieke roddel en achterklap. Dat stuk wil ik lezen.’ Door de pakkende schrijfstijl en het interessante onderwerp gaat het lang goed. Tot Wouter Koolmees aan het woord komt: ‘Je hebt Nieuwspoort niet nodig om dingen in te steken.’ Insteken? Weg concentratie.

Voorspellend lezen
Lezen is vooruit denken. Als je echt alle letters en woorden eerst moet lezen voordat je brein ze verwerkt, dan wordt het allemaal wel heel vermoeiend. Een fijne tekst is een tekst die als het ware vooruitloopt op de verwachting van de lezer. Het lezen gaat vlot zolang de tekst overeenkomt met de mentale voorspelling die je als lezer deed. Als het voor je gevoel niet meer klopt, hapert er iets.

Testje
Terug naar Wouter Koolmees. De hapering in het fragment hierboven kwam door irritatie over het woord insteken, maar voor een andere lezer hoeft dat helemaal geen probleem te zijn. Een testje. Wat verwacht u op de puntjes? Alle voorbeelden komen uit de Volkskrant van 11 april.

• Nederlanders drinken minder wijn (kop). In het artikel: ‘Van 1970 tot aan 2012 – tot de accijnzen werden ingevoerd – is de gemiddelde wijnconsumptie hier vervier… [1].’
• Opinie & Debat, stuk van Arnout Brouwers (chef opinie de Volkskrant). Kop: Europa is een rieten bootje in een steeds ruwere zee. In het artikel: ‘Intussen worden wel degelijk serieuze plannen …[2].’
• En uit hetzelfde stuk: ‘Eigenlijk zou dit voorjaar een visumvrij regime worden afgesproken met Kiev. De EU heeft dit  … [3].’
• Uit de rubriek Medialogica. Titel: Mediamoord over de zelfmoord van Steve Stevaert. Jean-Pierre Geelen citeert Goedele Liekens, die bevriend was met Stevaert. ‘Maar ik wist wel wat Steve wist: dat hij op een dag aan de publieke schandpaal zou  … [4].’

Ik weet niet hoe het u is vergaan, maar ik had overal iets anders in gedachten dan wat er stond. En dit stond er: bij [1] vervierdubbeld, [2] geopperd, [3] met stille trom uitgesteld en [4] hangen. Zo zie je maar weer dat Ionesco toch gelijk had toen hij zei: ‘Je kunt de dingen pas voorspellen nadat ze gebeurd zijn.’