‘U moet er als eindredacteur echter op toezien dat niet te veel haakjes in een tekst staan’, aldus Wim Daniëls in zijn Gids voor de eindredacteur. Een voorbeeld.
Inleiding
Op 23 april stond er een ingezonden brief van onderzoeksjournalist en hoogleraar Jeroen Smit in de Volkskrant. Het was een reactie op een stuk van Job de Haan over de discussie rondom presentator Fons de Poel, die Kamerlid Jesse Klaver in een uitzending van Brandpunt een ‘snotneus’ had genoemd. De Poel wordt door menigeen door de mangel gehaald, omdat hij die uitspraak deed over een foto waarin Klaver tegenover commissaris Van Slingelandt van ABN AMRO stond. En dat was verdacht – die uitspraak dus; niet dat Klaver tegenover Van Slingelandt stond – omdat De Poel blijkbaar eerder voor diezelfde bank had geschnabbeld. Tot zover de inleiding.
Jeroen Smit
De ingezonden brief van Jeroen Smit is te lang om hier in zijn geheel op te nemen, maar wat mij opviel, was het grote aantal stukjes tekst tussen haakjes: maar liefst tien keer. Ik geef hieronder de fragmenten met de stukjes tussen haakjes, en daarmee wordt de strekking van de brief vanzelf meteen duidelijk:
- Voor een docent journalistiek in Amsterdam is zijn conclusie, zonder onderzoek (of wederhoor), wel heel snel (O&D, 22 april).
- Via de SpeakersAcademy (de bedragen die hij noemt heb ik nog nooit ontvangen) word ik af en toe gevraagd een lezing te geven (over mijn boeken en tv-documentaires) of een discussie te modereren.
- De inkomsten hebben mij de afgelopen tien jaar bovendien twee keer in staat gesteld om een jaar (onbetaald) onderzoek te doen en twee onderzoeksjournalistieke boeken (over Ahold en ABN Amro) te schrijven.
- Ik geloof dat een moderne 21ste-eeuw journalist alleen met een ondernemende houding tot echte onafhankelijkheid (professionaliteit) en goede journalistiek kan komen.
- Ze kunnen zich niet voorstellen dat een (gespecialiseerde) journalist (net als een dokter, een advocaat, etcetera) vanuit zichzelf (vanuit een roeping) onafhankelijk kan zijn.
Diverse functies
Ronde haakjes kunnen diverse functies hebben. Wil je daar meer over weten? Ga dan bijvoorbeeld naar taaladvies.net van de Nederlandse Taalunie. Daar staat een duidelijke uitleg met voorbeelden. De inleidende zin op taaladvies.net is als volgt: ‘Ronde haakjes worden meestal gebruikt om een verduidelijking, verklaring of toevoeging in te voegen.’
Emotie
Maar daar gaat het volgens mij niet om in de ingezonden brief van Jeroen Smit. Het gaat niet om de regels over het gebruik van de haakjes; het gaat om de emotie die uit de vele haakjes spreekt. In de laatste zin hierboven maar liefst drie stukjes! Hij heeft zich tijdens het schrijven van de brief waarschijnlijk zitten opwinden. Met de haakjes geeft hij uiting aan zijn verontwaardiging: elk setje haakjes lijkt de betekenis ‘verdorie’ te hebben, bijvoorbeeld ‘de bedragen die hij noemt, heb ik verdorie nog nooit ontvangen’.
Boeken
Ik heb de boeken van Jeroen Smit over Ahold en ABN AMRO gelezen. Prachtige boeken. Ook heel helder en goed leesbaar geschreven. Misschien heeft hij zich tijdens het schrijven van dat materiaal helemaal niet opgewonden. Of misschien had hij gewoon een heel goede bureau- of eindredacteur!
PS. We schreven al eerder over haakjes. En ook dit stuk is zeker niet het laatste.