Makelaars zijn er dol op. Maar niet alleen zij. Ook andere schrijvers geven vaak de voorkeur aan welke boven die. Waarom eigenlijk?
Mooi?
Taalpraatlezer Anouschka Schutte wees me onlangs op het veelvuldig gebruik van welke in stukken die zij vertaalt. Ze stuurde de volgende twee voorbeelden:
- ‘Publiceer dit’ is een favoriet: een kleine toepassing welke in je browser meedraait en je stukjes van het web laat gebruiken.
- Op al onze leveringen en offertes zijn onze Algemene Leverings- en Betalingsvoorwaarden van toepassing zoals gedeponeerd bij de KvK te Eindhoven onder nummer: xxxxx. Bij een transactie met XXX BV verbindt cliënt zich uitdrukkelijk met onze Algemene Leverings- en Betalingsvoorwaarden, welke wij op verzoek verzenden.’
‘Die was hier toch veel mooier geweest’, verzuchtte ze.
Makelaars
Ik herken het gevoel van Anouschka wel. Ik zie dit gebruik van welke ook vaak in beschrijvingen van woningen op Funda. Typisch makelaarstaal:
- Tevens vindt u hier een kleine ruimte, de voormalige conciërgeruimte welke nu de functie heeft van een bibliotheek voor de bewoners.
- Sfeervolle woonkamer met openslaande deuren naar de achtertuin op het zuidwesten en een open keuken welke recent is geplaatst.
ANS
De Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) zegt het volgende over dit gebruik van welke:
‘Het betrekkelijk voornaamwoord welke behoort tot formeel taalgebruik; het heeft altijd een expliciet de-antecedent. … In de standaardtaal gebruikt men wie, die of een voornaamwoordelijk bijwoord.’
Interessant is het onderscheid tussen ‘standaardtaal’ en ‘formele taal’, maar dat is iets voor een andere keer. Onze Taal maakt dat onderscheid niet en geeft een meer uitgesproken mening. Onder ‘Taaladvies’ vind je:
‘Wat is beter: ‘de woonkamer, welke voorzien is van een laminaatvloer’ of ‘de woonkamer, die voorzien is van een laminaatvloer’?
Die is beter. Welke aan het begin van een bijvoeglijke bijzin is als het naar een de-woord verwijst grammaticaal juist, maar maakt een stijve en stroeve indruk. Gebruik daarom bij voorkeur het betrekkelijk voornaamwoord die. Welke kan níét verwijzen naar een het-woord. ‘Het terras, welke op het zuiden ligt’ is dus hoe dan ook fout; hier moet het betrekkelijk voornaamwoord dat gebruikt worden.’
Waar de ANS dus constateert dat welke in formele teksten wordt gebruikt, geeft Onze Taal echt een advies: niet gebruiken. Dit sluit aan op de intuïtie van Anouschka. Toch interessant om te zien dat Onze Taal welke wel als ‘grammaticaal juist’ betitelt. En ook dat welke als vervanger van dat blijkbaar niet grammaticaal juist is, zonder dat daar een reden voor wordt gegeven.
Waarom?
Waarom blijven makelaars en andere taalgebruikers zo hardnekkig vasthouden aan welke? Mijn gok is dat ze denken dat het zo hoort. Het is een conventie, een traditie. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het gebruik van welke door juristen, die doorgaans dol zijn op formeel taalgebruik. Ze denken dat formele woorden en uitdrukkingen bij hun beroepsgroep en hun taalgebruik horen. Ik vind het jammer, omdat je met helder, eenvoudig taalgebruik meer bereikt. Maar goed, wie wil makelaars hun folklore ontzeggen? Minder huizen zullen ze er niet door verkopen. En het is toch gewoon ‘grammaticaal juist’, of niet?
Een doorn in het oog, en je ziet het helaas nog heel veel, niet alleen bij makelaars… Maar goed, er zijn ergere dingen in de wereld, heb ik mij laten vertellen ;).
kan het door het alom tegenwoordige internet een verbastering (anglicisme kan het niet genoemd worden)naar het betrekkelijk voornaamwoord “which” zijn ? Dit wordt in het Engels veel vaker gebruikt dan “that” omdat het op alle woordgeslachten betrekking kan hebben
a small space which serves as
the application which
Helemaal mee eens, Marcel! Ik vermoed dat schrijvers denken dat hun tekst dan serieuzer wordt genomen. Jammer genoeg wordt-ie alleen veel slechter gelezen en onthouden 🙂
De reden dat ‘welke’ als vervanger van ‘dat’ grammaticaal onjuist is, is dat bij onzijdige woorden ‘welk’ zou moeten worden gebruikt, lijkt me.
De reden dat ‘welke’ als vervanger van ‘dat’ grammaticaal onjuist is, is dat bij onzijdige woorden ‘welk’ zou moeten worden gebruikt, lijkt me. Niet dat het dan ineens mooi is om daarmee naar een zelfstandig naamwoord te verwijzen.
Bedankt voor jullie reacties! Ik zag vandaag op een kantoor van een makelaar in ‘s-Hertogenbosch overigens het volgende: ‘Een deel van het appartement is in het souterrain gelegen welke uitermate geschikt is voor kantoor aan huis.’ De-woorden of dat-woorden: dat is een onderscheid dat voor makelaars blijkbaar niet relevant is.