Dan breekt het lijntje niet

ZeemanstaalVeel uitdrukkingen en gezegden uit de (zeil)scheepvaart zijn in de loop der tijd in de Nederlandse taal verzeild en verankerd geraakt. Onze taal staat er bol van. In ieder gesprek en iedere tekst komt zeemanstaal voor. Over die zeemanstaal schreef Ton van Schoonhoven het boek: ‘Zeemanstaal’ spreken we allemaal. Voor Taalpraat pikte hij er een uitdrukking uit.

Zeemansuitdrukkingen
Onze taal zit vol met ‘zeemansuitdrukkingen’. Iedere rechtgeaarde Nederlander gebruikt die uitdrukkingen vaak zonder te beseffen wat hun oorsprong is: er is geen land met hem te bezeilen, iemand de loef afsteken, de boot afhouden, een oogje in het zeil houden, iemand een hart onder de riem steken, niet te hard van stapel lopen en ga zo maar door.

Niet te hard van stapel lopen
Een van die uitdrukkingen ondergaat een opmerkelijke ontwikkeling: niet te hard van stapel lopen. Niet te hard van stapel lopen zeg je tegen iemand die te snel, vaak zonder erbij na te denken, ergens aan wil beginnen. ‘Doe maar rustig aan’ wil je daarmee zeggen. Steeds vaker hoor ik dat, als doe maar rustig aan wordt gezegd, daaraan wordt toegevoegd dan breekt het lijntje niet. Weet u wat dat lijntje is? En waar komt die toevoeging ineens vandaan? Waarschijnlijk heeft u geen flauw idee.

Het lijntje
Loopt een schip van stapel, dan wordt het te water gelaten. Het komt dan van de stapels, de gestapelde blokken hout die de kiel van het schip ondersteunen tijdens de bouw. Bij de tewaterlating wordt het schip met lijnen naar de wal in bedwang gehouden en weer naar de wal getrokken. Loopt het schip te snel van stapel, dan breken deze lijnen.

Overgeheveld
Dan breekt het lijntje niet hoort dus van oorsprong bij de uitdrukking niet te hard van stapel lopen. Maar daar hoor ik die toevoeging al lang niet meer. Dan breekt het lijntje niet blijkt inmiddels te zijn overgeheveld naar de ‘vertaling’ van de oorspronkelijke uitdrukking. Over ontwikkelingen in de taal gesproken!

reactie op Dan breekt het lijntje niet

  1. Tony Parr zegt

    Twee prachtige voorbeelden, Ton! Onvoorstelbaar hoeveel nautische uitdrukkingen er in het Nederlands zijn. En je gebruikt ze te pas en te onpas, zonder het in de gaten te hebben. En toen ik je dat gisteren vertelde, zei je dat die uitdrukking ook een goed voorbeeld is van zeemanstaal…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *