Kans of risico?

RisicoSoms is een kans een kans. Andere keren een risico. Is het niet handig om daar een onderscheid in te maken?

Kansen
Kansen vind je overal: kansberekeningen, kans op regen, kans op de eerste prijs in de loterij, kansen op winst, kans op een terreuraanslag. Maar wanneer is een kans een risico? Kans biedt twee interpretatiemogelijkheden: een positieve (‘kans op winst’) en een negatieve (‘kans op regen’). ‘Kans op regen’ kan overigens na een lange periode van droogte ook heel goed iets positiefs zijn.

Handig?
Meestal maakt het niet uit of je kans of risico gebruikt als je ‘risico’ bedoelt. De context of situatie maakt dat wel duidelijk. De vraag is of het altijd handig is. Een voorbeeld:

  • Vandaag lijken we zelfs eerder over een jongensprobleem te kunnen spreken dan over een meisjesprobleem. Als je kijkt naar hoe groot de kans is om school te verlaten zonder diploma, heb je als jongen 4 keer meer kans. (Mailing van Speakers Academy)

In de eerste zin is weliswaar sprake van een ‘probleem’, maar toch weet je in de tweede zin pas bij het lezen van zonder diploma dat de eerste kans ‘risico’ betekent. Je moet je keuze voor de interpretatie van de ware betekenis van kans even uitstellen. Dat is niet handig.

Holleder
Het volgende voorbeeld komt uit de mond van tv-presentator Jeroen Pauw. Het was een vooraankondiging in het tv-programma Pauw op 15 september:

  • [Holleder] die de kans krijgt voor het gerecht te komen.

Nou, ik denk niet dat Holleder het als een ‘kans’ ziet.

Verwachting
Mijn gevoel – als positief ingesteld mens – is dat de eerste gedachte bij de interpretatie van kans een positieve is. Dus ‘mogelijkheid’ in plaats van ‘risico’. Maar je kunt je lezer of luisteraar op het verkeerde been zetten als je kans gebruikt waar je risico bedoelt. Ik stel voor dat we voortaan kans zeggen en schrijven als we ‘kans’ bedoelen. En risico als we ‘risico’ bedoelen. Pak die kans en loop geen risico..

2 reacties op Kans of risico?

  1. Louis zegt

    Het begrip “kans” geeft in ons natuurlijk taalgebruik de vermoedde waarschijnlijkheid of frequentie (al dan niet genormeerd) op een specifiek aangegeven gebeurtenis weer.
    Het maakt hierbij niet uit of de betreffende gebeurtenis hierbij als positief of als negatief beoordeeld is.

    Het begrip “risico” geeft een (al dan niet specifiek bepaalde) COMBINATIE weer van de kans op EN de waardering van de betreffende ongewenste gebeurtenis.
    Grappig genoeg wordt bij “risico” in natuurlijk taalgebruik uitsluitend aan ongewenste/ negatief beoordeelde gebeurtenissen gerefereerd. Net zoals het van de situatie afhangt of een gebeurtenis positief of negatief beoordeeld wordt, kan het ook van het gezichtspunt van een bepaalde groep mensen afhangen (Denk bijv. aan IS).

    In vakspecifieke risicoliteratuur is het nogal eens zinvol om het begrip risico zowel op als positief en als op als negatief beoordeelde gebeurtenissen te laten slaan. Dit is het geval wanneer positieve tegen negatieve kanten van een zaak/initiatief afgewogen moeten worden. In dat geval moet dit overmatig duidelijk worden gedefinieerd om misverstanden te vermijden: vakmensen zijn immers ook maar natuurlijke mensen.

    Tot slot nog een flauw antwoord op de gestelde vraag: “wanneer is een kans een risico?”
    Formeel uitsluitend wanneer de gebeurtenis:
    a. als negatief beoordeeld wordt, en
    b. de dimensieloze waarde 1 toebedeeld krijgt.
    Zoals in deze taalpraat al duidelijk gemaakt wordt is het in natuurlijk taalgebruik allemaal minder belangrijk, maar soms wel handig om misverstanden te vermijden.

  2. Jan Klerkx zegt

    Ik ben al vaak met dit probleem geconfronteerd bij mijn medisch vertaalwerk, als het in het Engels bijvoorbeeld gaat over ‘the risk of cancer’. Ik ben het met Marcel eens dat ‘de kans op kanker’ vreemd klinkt, ook al is het misschien in het statistisch jargon correct. Tegenwoordig maak ik er ‘het risico op kanker’ van, al realiseer ik me dat ‘risico op’ eigenlijk geen normale Nederlandse woordcombinatie is. De normale combinatie ‘risico van’ kan in dit geval natuurlijk niet gebruikt worden, omdat ‘het risico van kanker’ betekent het risico dat voortvloeit uit kanker (het risico van kanker is dat je er dood aan gaat), en dat is niet wat er met ‘risk of cancer’ wordt bedoeld.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *