Inderdaad

Een interessant woord: inderdaad. Als je erop gaat letten, hoor je het vaak. En het is inderdaad een kwestie van horen, iets van gesproken taal.

Radio 1 Vandaag
Het volgende fragment komt uit Radio 1 Vandaag van vrijdag 15 augustus. Onderwerp van gesprek is de situatie in Oekraïne. Presentator Suzanne Bosman (SB) spreekt met journalist en documentairemaker Alina Bezoeglaja (AB):

AB: Uiteraard bestaat natuurlijk een angst van mocht Rusland, nou ja, toch inderdaad de goederen daar gaan brengen en mocht er iets gebeuren, dan zijn ze bang dat Vladimir Poetin inderdaad een mogelijkheid ziet om zijn krijgsmacht daarheen te sturen.

SB: Wat bedoel je? Dat er iets gebeurt met die vrachtwagens terwijl ze daar in dat gebied zijn? Dat dat een mooie aanleiding is om …

AB: Ja, om inderdaad meer troepen daarnaartoe te sturen. En natuurlijk ze willen niet een grotere escalatie van het conflict wat er nu al is, enne … dat er nog meer slachtoffers vallen dan er al zijn gevallen.

Twee betekenissen
Drie keer inderdaad in dit fragment. De voorbeelden sluiten mooi aan bij de twee betekenissen in de Dikke Van Dale: (1) ‘in feite’ en (2) ‘als inleiding van een nieuwe zin ter bevestiging van een voorafgaande mededeling, bewering enz’. Over de tweede betekenis hoeven we het niet te hebben. Die is evident. De derde keer dat Bezoeglaja inderdaad gebruikt, bevestigt ze de gedachtegang van de presentator.

Het gebruik van twee keer inderdaad in het eerste stuk is spannender. Volgens Van Dale betekent het woord hier ‘in feite’. Het aardige van het eerste deel van de eerste zin is trouwens dat Bezoeglaja eigenlijk drie keer ‘in feite’ zegt: niet alleen inderdaad, maar ook uiteraard en natuurlijk.

Eureka!
Mijn gevoel zegt me dat sprekers inderdaad gebruiken als een soort bevestiging van de eigen gedachtegang. Terwijl ze aan het spreken zijn, zoeken ze in hun hoofd naar een idee of formulering en op het moment dat de ingeving er is, gooien ze er – binnen een fractie van een seconde en bijna onbewust – inderdaad tussendoor. Inderdaad als een soort ‘O ja’ of ‘Eureka!’ in een zin. Met inderdaad overtuigt de spreker zichzelf. Dat is ook meteen een mooi contrast tussen de twee betekenissen van het woord in Van Dale: de eerste betekenis is introvert (de spreker bevestigt zichzelf) en de tweede extravert (de spreker bevestigt wat een ander zegt).

Stopwoord?
Of is inderdaad gewoon het nieuwe eigenlijk: een stopwoord dat te pas en te onpas wordt gebruikt? Let er maar eens op. O ja, de zomervakantie van Taalpraat is inderdaad voorbij.