Post van NS. Dit keer een aansporing om eens een stad in eigen land te bezoeken. Wereldstad Amsterdam bijvoorbeeld, of Hofstad Den Haag of Magnifiek Maastricht: ‘In het prachtige Bourgondische Maastricht waant u zich in het buitenland’. Bourgondisch. Is dat nou een aanbeveling of juist niet?
Gezellig
Om studenten naar Maastricht te lokken, presenteert de stad zich graag als bourgondisch en gezellig. Op de website stedennet.nl wordt Maastricht getypeerd als ‘een van de gezelligste steden van Nederland. Een veelzijdige stad waar geschiedenis, cultuur, mode en Bourgondische gezelligheid samenkomen’. Brabantse steden gebruiken de term ook graag en organiseren culinaire evenementen als Bourgondisch Breda en Bourgondisch Den Bosch. Bourgondisch, culinair en gezellig. Dat moet wel positief zijn. En dat is het dan ook, maar niet in elke context, zoals blijkt uit een onderzoek dat een aantal jaren geleden gedaan is door het advies- en onderzoeksbureau Etil. Daaruit bleek onder andere het volgende: ‘In economische context zou bourgondisch niet geassocieerd worden met dynamisch, innovatief en vooruitgang’. Daarmee zou de term ongeschikt zijn om personeel van buiten de provincie Limburg te werven.
Voordeel of nadeel?
Bourgondisch is dus leuk als het om gezelligheid en lekker eten gaat, maar zodra er werk aan de winkel is, kan het begrip een andere lading krijgen. Zo valt in een interview met Jeroen Dijsselbloem in het Volkskrant Magazine de volgende passage op:
- Interviewer Marc Peeperkorn: ’In Brussel vinden ze u een supercalvinist.’
- Jeroen Dijsselbloem: ‘In Brussel val je snel door de mand als Nederlander, we zijn wat minder bourgondisch hè.’
Voor zijn Brusselse collega’s is Dijsselbloem kennelijk niet bourgondisch genoeg en dat wordt gezien als een nadeel. Anders ligt het voor Pierre Audi, die afscheid neemt als artistiek leider van het Holland Festival. Hij is ‘bourgondisch in de goede zin van het woord’, lezen we in een artikel van Nell Westerlaken. Aan het woord is Lieven Thyrion, een Vlaamse vakgenoot van Audi: ‘Bij optredens in Nederland hebben we normaal weinig contact met de organisatie. Dat staat in schril contrast met de stijl van Audi. Die is ruimer, warmer, wereldser en bourgondischer. Geen braspartijen hoor, zeer zeker niet, maar bourgondisch in de goede zin van het woord.’
Context en cultuur
Zo wordt de een afgeserveerd omdat hij niet bourgondisch genoeg is en de ander gecomplimenteerd omdat hij wel bourgondisch is en dan ook nog in de positieve zin van het woord. Het hangt kennelijk allemaal van de context en de cultuur af. Verwarrend is het wel. Met dank aan Filips de Goede.
Maar wat betekent het woord nou precies? Je ziet het vaak in toeristische literatuur als ‘Burgundian’ vertaald, maar dat zegt me (als Engelsman, tenminste) helemaal niets. Persoonlijk associëer ik het woord vooral met lange, 7-gangen diners waar de wijn rijkelijk vloeit, maar misschien zit ik er helemaal naast. Heeft het meer of andere connotaties?
Tony,
‘bourgondisch’ (met een kleine letter) betekent ‘uitbundig, overvloedig’. Met een hoofdletter verwijst het uiteraard naar de streek Bourgondië. Waar het mij om gaat, zijn de associaties die het woord oproept. Voor de een is het positief: lekker, gezellig, gemoedelijk, levensgenieter. Voor de ander negatief: lui, lamlendig, weinig efficiënt. Dat probeerde ik duidelijk te maken.