Ontzettend

In de laatste aflevering van College Tour interviewde Twan Huys dirigent Jaap van Zweden. Het programma eindigde zo:  ‘Jullie ontzettend bedankt voor jullie mooie vragen. Thuis ontzettend bedankt voor het kijken. Jaap van Zweden heel erg bedankt dat je hier was.’ Jaap: ‘Ontzettend leuk.’

Het oude ontzettend
Een blik in Hedendaags Nederlands van Van Dale leert dat ontzettend twee gezichten heeft. Allereerst is het een bijvoeglijk naamwoord. Het heeft dan de volgende betekenissen:  (1) ´schrik inboezemend´,  (2) ´verbazend groot´. Zo noemde Arjen Gerritsen, de burgemeester van Bilthoven, de dood van oud-minister Els Borst onlangs ‘ontzettend en afschuwelijk’.  En Marc-Marie Huijbregts noemt zichzelf ‘een ontzettende fan van de Daily Show.’

Daarnaast is ontzettend een bijwoord. Dan betekent het ‘in hoge mate’, ‘zeer’. Voorbeeld in Van Dale: ontzettend veel bloemen. Een paar voorbeelden uit de eigen praktijk: de presentatoren van het Belgische praatprogramma Café Corsari noemden The Passion onlangs ‘ontzettend prachtig’ en op de radio wilden de presentatoren van het programma De Gids weten wat er zo ‘ontzettend bijzonder’ is aan snookerspeler Ronnie the Rocket. Tot zover niets aan de hand, afgezien van de overdrijving dan in de laatste twee voorbeelden.

Het nieuwe ontzettend
Ontzettend lijkt een nieuwe weg te zijn ingeslagen. Kijkt u eens naar de volgende voorbeelden:

• In Engeland wordt vandaag de hele dag ontzettend getweet.  (Matthijs van Nieuwkerk)
• Mag ik van de gelegenheid gebruikmaken om je ontzettend te feliciteren met het succes. (Matthijs van Nieuwkerk)
• Wordt deze medaille ontzettend gevierd? (Sportverslaggever Bert Maalderink tegen Sven Kramer nadat die de 5 km op de Olympische Spelen had gewonnen)
• Ik heb het werk van Hitchcock ontzettend bestudeerd. (Paul Verhoeven)

Grammaticaal lijkt dit allemaal prima in orde. Ontzettend  verschijnt in bovenstaande voorbeelden als een bijwoord. Niks aan de hand dus. Toch wringt er iets. Maar wat dan precies? Is het de overdrijving? Is het de plaats, zo pal voor het werkwoord? Ligt het aan de woordcombinaties? Ontbreekt er iets? Of ligt het aan je verwachtingspatroon?  Ontzettend veel tweeten, hartelijk feliciteren, grondig bestuderen klinkt een stuk vertrouwder. Of ben ik gewoon ontzettend conservatief?