Ben ik een Belg?

Belgische vlagVlaams is Nederlands. Maar ook niet helemaal. Veel Nederlanders denken Vlamingen op grond van hun taal te herkennen. In sommige gevallen is dat ook niet al te moeilijk. In andere gevallen wel.

Vierarmenkruispunt
Als iemand bijvoorbeeld vierarmenkruispunt of straf (in een straf café) gebruikt, dan is de kans vrij groot dat je te maken hebt met een Vlaming. Maar blijkbaar zijn er ook subtielere verwijzingen naar de wortels van een taalgebruiker.

Eerst en vooral
Hoe kom ik hier nu bij? Welnu, in een Engelse tekst die ik onlangs moest vertalen, stond first and foremost. Ik vertaalde dit automatisch met eerst en vooral, maar tijdens de revisie van de Nederlandse tekst begon ik te twijfelen. Is dit wel correct Nederlands? Op taaladvies.net, de officiële website van de Nederlandse Taalunie, vond ik het volgende:

Eerst en vooral wordt in België heel frequent gebruikt als synoniem voor allereerst, in de eerste plaats. Ook in Nederland komt eerst en vooral regelmatig voor. De uitdrukking is standaardtaal in het hele taalgebied.”

De uitdrukking wordt dus ‘officieel’ wel tot de standaardtaal voor ‘het hele taalgebied’ gerekend, maar het lijkt erop dat die in België populairder is dan in Nederland.

Verwittigen
Een ander woord dat ik onlangs in een vertaling wilde gebruiken, is verwittigen. Ik vind het een mooi, nuttig woord, maar blijkbaar is het een werkwoord dat in België gangbaarder is dan in Nederland. Dit is wat de Nederlandse Taalunie erover zegt op taaladvies.net:

“… (iemand) verwittigen is standaardtaal in België. Standaardtaal in het hele taalgebied zijn naargelang van het geval onder meer waarschuwen, informeren, inlichten of op de hoogte brengen.”

Vlaming of Nederlander?
Nu vraag ik mij af of ik in mijn taalgebruik nog meer woorden en uitdrukkingen gebruik die eerder tot de standaardtaal in België dan in Nederland horen. Bent u, lezer van Taalpraat, al eerder van dit soort woorden in mijn teksten tegengekomen? Of gebruikt u zelf wel eens woorden of uitdrukkingen die bij nader inzien, volgens bronnen als taaladvies.net, populairder zijn in België dan in Nederland? Laat het ons weten!

PS
Misschien moet ik toch ook meteen maar iets onthullen: mijn opa was 100% Belg. Hij verhuisde ten tijde van de Eerste Wereldoorlog naar Nederland. Mijn vader was ook Belg, ook al stond zijn wieg gewoon in Nederland. Dit betekent wel dat er ook het nodige Belgische bloed door mijn aderen stroomt. Zou dat effect hebben op bepaalde voorkeuren in mijn taalgebruik? Of is het toch gewoon het feit dat ik zo dicht bij de Belgische grens ben geboren en nu ook weer dicht bij Vlaanderen woon?

6 reacties op Ben ik een Belg?

  1. Aletta Stevens zegt

    Hoi Marcel
    Dat is een interessant punt dat je naar voren brengt. Je onthulling in je PS is wat mij betreft de verklaring: jouw vader heeft woorden als ‘eerst en vooral’ en ‘verwittigen’ natuurlijk gebruikt toen jij klein was en daarom komen die jou normaal voor, terwijl dat bij Nederlanders met Nederlandse ouders geen voordehandliggende keuzes zouden zijn. Het feit dat je nu weer dicht bij Vlaanderen woont zal je woordgebruik in deze fase van je leven denk ik niet wezenlijk veranderen, maar het duidt misschien wel op een verlangen en een natuurlijke neiging om dichter te wonen bij het land van je voorvaderen. Mooi toch?!

  2. Hans Moerbeek zegt

    Ik denk dat je inderdaad wel iets van de Vlamingen moet hebben meegekregen om een uitdrukking als “eerst en vooral” te gebruiken – anders had je die absoluut direct als niet Noord-Nederlands herkend. “Verwittigen” zou ik ook altijd als een van origine Vlaams woord herkennen, maar misschien toch wel eens gebruiken, omdat het een nuttige aanvulling is, met zijn eigen gevoelswaarde, op woorden als waarschuwen, inlichten, informeren en op de hoogte brengen. Wat woordenboeken zeggen moet je niet altijd geloven of liever gezegd, niet altijd letterlijk nemen.

  3. Marcel Lemmens zegt

    Wat interessant dat jij ‘eerst en vooral’ direct als niet Noord-Nederlands herkent. Blijkbaar ben ik een echte zuiderling en kun je dus daadwerkelijk aan bepaalde woorden – en niet alleen aan het accent – horen of iemand uit het zuidelijke deel van Nederland komt (of daar werkt). Ik lees op dit moment het prachtige boek ‘Taal op drift’ van de Nederlander Joop van der Horst. Van der Horst gebruikt ‘eerst en vooral’ relatief vaak in dat boek. Maar goed, hij woont dan ook in … Leuven!

  4. Hans Moerbeek zegt

    En zo werkt taal ook. We horen een taal om ons heen, en nemen hem over. Dat is aangeboren. Tegenwoordig “maak ik (wel eens) stappen”, en dat komt omdat ik veel aan managementtaal blootgesteld ben geweest.
    Mijn relativerende opmerkingen over woordenboeken was trouwens gebaseerd op een betoog van David Bellos, wetenschapper in Princeton, VS, in zijn boek “Is that a fish in your ear? – The amazing adventure of translation”.

  5. Marcel Lemmens zegt

    Ik ga het boek meteen bestellen. Ik heb al van meer collega’s gehoord dat het zeer de moeite waard is. Bedankt voor de tip, Hans.

  6. van den Bosch zegt

    Voor mij is het niet moeilijk om een Belg(Vlaming) te herkennen. Ik herken hem in de eerste plaats aan de intonatie en natuurlijk aan de zachte ‘g’ . Deze laatste is mooi zacht en wordt niet achter in de keel uitgesproken.
    Natuurlijk zeggen Belgen vaak dingen net iets anders dan Nederlanders, maar toch is en blijft het dezelfde taal.
    Eerlijk gezegd vind ik Vlaams mooier, zachter klinken dan ons Nederlands. Vooral worden bij ons de ‘r’ en de ‘g’ vaak bijna schrapend (uitgesproken), waardoor de Nederlandse taal erg lelijk gaat klinken. Dat is volgens mij niet nodig.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *