Altijd wat

WatFelle kritiek van Wim Daniëls vorige week op het Koningslied. Taalkundig zou er van alles mis zijn met de tekst. Hij vergat te vermelden dat er ook een zinnetje in staat dat wel klopt: ‘Ik bescherm je tegen alles wat komt.’

Op bladzijde 217 van Schrijfwijzer, het taaladviesboek van Renkema, lees ik: ‘De w rukt op.’ Dat klopt. Zeker in gesproken taal lijkt het betrekkelijk voornaamwoord dat het te winnen van wat, bijvoorbeeld in het huis wat en het geld wat. Tik voor de grap maar eens “het geld wat” (met dubbele aanhalingstekens) in het zoekvenster van Google en je vindt bijna 2 miljoen vindplaatsen. Daar zitten uiteraard veel niet-relevante voorbeelden bij, maar toch ook heel veel waarin wat eigenlijk door dat vervangen zou moeten worden. Niet in gesproken taal, maar op webpagina’s en in blogs. Toch opvallend.

De w rukt op. Maar hoe zit dat dan bij alles wat? Nou, daar lijkt een tegengestelde tendens gaande te zijn. De traditionele regel is dat je na onder andere alles, enige, niets en iets en na een overtreffende trap als het mooiste en het beste niet dat maar wat gebruikt. Die regel wankelt. Tegenwoordig heet het in de adviesboeken: wat heeft de voorkeur boven dat. Dat is dus niet fout.

Als je goed om je heen kijkt, zie je dat veel taalgebruikers na onder andere alles en beste liever dat dan wat gebruiken. Ook professionele taalgebruikers. Twee voorbeelden uit een bericht op nos.nl onlangs: ‘Het ergste dat ik ooit heb gezien’ (dit was de titel van het stuk) en ‘Dit waren zonder meer de heftigste opnames die ik ooit heb gemaakt en het is het vreselijkste dat ik ooit heb gezien’ (in het artikel zelf).

Zou het kunnen zijn dat wat eigenlijk lekkerder bekt dan dat, maar dat taalgebruikers, zodra ze erover na gaan denken, toch maar liever dat gebruiken? Voor de veiligheid. Omdat ze weten dat er een regel is, maar die regel niet meer precies kennen. Geen probleem meer. In het geval van alles wat of alles dat lijk je niets meer fout te kunnen doen. Het is nog maar een kwestie van tijd dat het huis wat en het geld wat ook acceptabel zijn. Alles kan.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *